BEYİN FIRTINASI TEKNİKLERİ

Değerli okurlarım; son makalemde organize olma becerisini işlerken, bir sivil toplum örgütünde yönetici olanların beyin fırtınası teknikleri kullanması gerektiğini alıntılamıştım. Bu konuyu, bu tekniklerin neler olduğunu merak etmiş olabilirsiniz diye seçtim. ABD’deki yüksek lisans yıllarımda uygulamalarına şahit olmuştum. Her yıl bir iki kez katılmış olduğum atölye çalışmalarında hem öğretiliyor hem de kullanılıyordu. Ben de, Denizli Sanatsevenler Derneği’nde bir kaç beyin fırtınası oturumu düzenlemiş ve öncesinde bu tekniklerden bildiklerimi katılımcılara kısaca anlatmıştım.

O toplantılarda; ortaya atılan konu üzerinde gönüllü söz alma beklenmiyor, her katılımcı konuyla ilgili aklına gelen ilk şeyi söylemeye özendiriliyordu. Yapılan uygulama kendilerine önceden anlatıldığı için buna hazırlıklıydılar ve gerekirse buna zorlanıyorlardı. Neredeyse hiç kimsenin alışık olmadığı ve deneyim sahibi olmadığı bu beyin fırtınası uygulamasını yadırgasalar da, aynen yazın sanatındaki “serbest bilinç akımı” tekniğindeki gibi kısa sürede açıldıklarını görüyorlardı. Zihin açıcı ve biraz da zorla kafa çalıştırıcı bu yöntemler, bir süre sonra katılımcı grupta sinerji doğmasını sağlıyordu. Grup dinamiklerini harekete geçirdikten sonrası kolaydı. Grup ortaya atılan konuyu hevesle tartışıyor ve ortaya gerçekten yeni ve güzel fikirler çıkıyordu.

Beyin fırtınası sorunlara çözüm bulmak için kullanılan yöntemlerden biridir. Özellikle bildiğimiz yöntemler yeterli olmadığı zaman yeni yollar keşfetmek için beyin fırtınasından yararlanmamız gerekir. Beyin fırtınası, bir ekibin yaratıcı fikir üretmek için yoğun ve özgür bir biçimde tartışması yoluyla gerçekleştirilir. Kişiler, ne kadar tuhaf ya da konu dışı gibi gözükse de fikirlerini sesli olarak paylaşır. Beyin fırtınası; geleneksel yöntemlerin ötesinde fikirler açığa çıkararak, sorun çözmekten sorumlu olan ekibin daha doyurucu bir sonuca ulaşmasını sağlar.

Bir fikir bulma ve geliştirme yöntemi de olan beyin fırtınası çeşitli tekniklerle yürütülür ya da yapılabilir. Bir beyin fırtınası oturumu ya da toplantısında şunlar yapılabilir:

1- Daha önceden bulunmuş iyi fikirleri değerlendirmek
2- Normalde bağlantılı gözükmeyen birkaç öğe ya da fikir arasında bağlantı kurmak
3- Ortaya atılan konu hakkında bilgili kişileri dinlemek ve anlatılanları tartışmak
4- Bir sorun üzerinde odaklanmak ve tartışmak
5- Saçma bulduğu için yaratıcı fikrini açığa çıkarmak istemeyen kişi ya da kişilere odaklanmak ve onları yüreklendirip gerekirse zorlamak
6- Bilgi ve fikir paylaşımı yaparak ortak dil, algı ve anlayış oluşturmak

Beyin fırtınasının en fazla yararı sağlaması, yaratıcı insanlar arasında yapılmasıyla mümkündür. İnsanları bir beyin fırtınası oturumuna razı etmek de kolay olmayabilir. Onlar için konforlu ve rahat bir ortam sağlanmalıdır. Kendilerini özgür ve huzurlu hissedecekleri bir ortam, katılımcıları özendirecektir. Ayrıca onlara, kişiye dönük eleştiri yapılmayacağı ve ortaya atabilecekleri fikirlerin de ancak yapıcı biçimde eleştirilebileceği sözü verilmelidir. Yaratıcılıklarını özgürce ortaya çıkarabilmeleri için, yersiz ve yararsız eleştirilerden korunmuş olmaları gerekir. Oturum sırasında kimse kendini ön planda tutmamalı ve yönlendirici olmaya çalışmamalıdır. Katılıma teşvik etme ve gerekirse uygun biçimde buna zorlama, yalnızca oturum yöneticisinin işidir. Ortam samimi ve şakacı olmalı, grup 5-6 kişiyi geçmemelidir. Gerekirse daha fazla ve daha sık beyin fırtınası yapılabilir ve tekrarlanabilir. Oturum yöneticisi bir çeşit hakemlik görevi yapar, kolaylaştırıcı olur, yerinde sorular sorar, coşku yaratır ve katılanlara heyecan aşılar. Özetle, grubu fikir bulma ve onları geliştirme yoluyla sonuç almaya yönlendirir.