Denizlihaber, Hulusi Oral’ın orjinal ses kaydına ulaştı

Denizli’de az sayıda kalan tarihi yapılardan Hulusi Oral Evi’nin yanması, kamuoyu ilgisini bir kez daha Hulusi Oral adı üzerinde topladı. Adının üzerinde bir hale olan ancak detayları bilinmeyen hayat öyküsü, bu güne değin fazlaca muammaydı. 8. dönem Denizli milletvekili olarak girdiği TBMM kayıtlarında da yaşam ve ölüm tarihleri dahil neredeyse hiçbir bilgi yoktu. İnternet taramalarında ulaşılamıyordu, muhtelif yerel tarih araştırmalarında konu edilmemişti. Bu muamma nihayet son buldu. En geniş haliyle Hulusi Oral öyküsünü artık bu sütunlardan okuyabileceğiz.

Özet olarak vermek gerekirse, İstanbul’da hukuk eğitiminin ikinci yılında başlayan Birinci Dünya Savaşının, Hulusi Oral’ın yaşamında tayin edici rolü oldu. 1915 Çanakkale Savaşı’na başından itibaren takım komutanı olarak katıldı. Conkbayırı ve Seddülbahir’de savaştı, yaralandı. İstanbul’da tedavi olup yeniden Çanakkale’ye geldi. Geçirdiği ağır hastalık sonrası üç aylık izinden sonra yeniden cepheye katıldı. Erzurum’da Rus ordularıyla savaştı. Halep’e geçti, Şam’dan Kudüs’e kadar ilerleyen Osmanlı ordusunda makinalı takım komutanlığı yaptı. İngilizlere esir düştü, 22 ay Mısır’da esir tutuldu. Dönüşünde Konya’da Kurutuluş Savaşı askerlerini eğitti. Askeri birliği ile Konya’dan Antalya’ya, oradan kurtuluş gününde İzmir’e vardı.

Terhis olup yeniden okula döndü. Okulu bitirip hakim olarak Muğla’ya tayin oldu. Bir yıl içinde Ağır Ceza Hakimi olarak Buldan’a tayin edildi. Ancak kamuoyunda yaygın olarak sanıldığı gibi ve resmi belgelerde de yer almadığı üzere İstiklal Mahkemelerinde hiç bir zaman görev yapmadı. İki yıl sonra istifa edip avukatlığa başladı. CHP teşkilat başkanlığı, Halkevleri başkanlığı, milletvekilliği yaptı. Çok partili sisteme geçişte geçiş dönemi yasalarının hazırlanmasında önemli rol oynadı. 1950 sonrası meclise girmedi ve mesleğine geri dönerek yeniden avukatlık yapmaya başladı. 1981 yılında vefat etti.

Dört gün boyunca yayımlayacağımız hayat hikayesini 1973 yılında büyük oğlu Hüdai Oral’ın oğlu Hulusi Teoman Oral bant kaydına aldı. Ancak kayıt bu güne kadar aile arşivinde kalıp gün yüzüne çıkmadı. Aile ile Hulusi Oral Evi yangını vesilesiyle yaptığımız görüşmelerde ilk kez gündeme geldi. Kaydın yayınlanması konusunda izin verdiler.

Oral hikayesi Denizli’de Osmanlı’nın son dönem ve Cumhuriyet dönemi tarihi açısından oldukça önemli detaylara sahip. Yaklaşık 20 yıl kadar önce Prof. Dr. Necati İnceoğlu tarafından derlenen ve Denizlili Çanakkale şehitlerini anlatan “Siper Mektupları”ndan sonra, alanında canlı tanık olarak o yılları yaşayan ilk kayıtlardan biri.

Ayrıca Denizli yakın siyasi tarihinin şekillenmesini ve Kurutuluş Savaşı dönemi yerel meclislerinin oluşmasını belki de doğrudan belgeleyen kayıtlardan biri.

Hulusi Oral Evi’nde çıkan yangınla dramatik bir şekilde hasara uğrayan evin hikayesini geçen hafta Denizlihaber.com sütunlarında okumuştuk. Bu kez ev sahibi olan tarihsel şahsiyet Hulusi Oral’ın kendi anlatımıyla hayat hikayesini siz okurlarımızla paylaşacağız.