DENİZLİ BELEDİYESİ’NİN KAYIP TARİHİ

Geçtiğimiz günlerde 139. Yılını kutlayan Denizli Belediyesi’nin kayıp tarihi olduğunu biliyor muydunuz?

Denizli Belediyesi ne zaman kuruldu?

Resmi tarihe göre 1876

Resmi olmayan tarih 1881 diyor.

Bir başka tez 1871’de ısrarlı!

Peki hangisi doğru?

Biz en iyisi baştan anlatalım:

Yıl: 1974

Dönemin Valisi Münir Güney, Belediye Başkanı Hasan Gönüllü’dür. Denizli’nin İl amblemi yoktur ve Vali, Denizli’ye bir amblem yaptırmak ister. Vilayet ve Belediyenin ortaklığında bir komisyon kurulur ve amblem yarışması açılır. Yarışmaya çok sayıda eser katılır. Komisyon yarışmaya katılanlar arasında birinci, ikinci ve üçüncüyü seçer. Ancak nedendir bilinmez, kazanan eserler arasından biri ilin amblemi olmaz. Yarışma da, yarışmaya katılan eserler de unutulup gider.

Bir yıl sonra…

Belediye Başkanı Hasan Gönüllü İl için yapılan amblemlerden birini, Denizli belediyesi için kullanmak ister. Bunun için vilayetten izin alınır ve amblem yarışmasında üçüncü olan eseri seçer. Üçüncü eser, anlaşılır, resme yakın, travertenleri andırmasıdır. Denizli sanayisini anlatan mavi rengi, aynı zamanda temiz havası ve bol suyu çağrıştırdığını düşünür. Konu meclise gelir ve kabul edilir.

Pamukkale’nin travertenleri ve Denizli’nin horozundan oluşan amblemin altına belediyenin kuruluş tarihi yazılması gerekir. Ancak Denizli Belediyesinin kuruluşu ile ilgili bir belgeye rastlanmaz. Akıllara İller Bankası’nın belediyelerin resmi kuruluş tarihi gelir. Denizli’nin de aynı tarihte kurulduğu varsayılarak amblemin altına 1876 yazılır. 1975’ten itibaren Denizli Belediyesi’nin kuruluş tarihi 1876 olarak kabul edilir. Karar evrakları ise Belediye’nin bulunduğu Selçuk İşhanı’nda çıkan bir yangınla yok olur. Neyse ki bu bilgileri Başkan Gönüllü ve Yardımcısı Mustafa Ali Çetin’in doğrulamaktadır.

Tıkıroğlu kutlamaları başlatır

Belediyenin yıl dönümüne ilişkin bir kutlama yapılması ise 1984 yılında göreve gelen Başkan Ziya Tıkıroğlu dönemine rastlar. Başkan Tıkıroğlu ne gün kurulduğu belli olmayan Denizli Belediyesi’nin kuruluş yıl dönümü için gün seçmeye çalışır “Öyle bir gün olmalı ki” diye düşünür, “herkes tarafından kabul görsün” Aklına, 29 Ekim gelir.
Böylece bir taşla iki kuş vurmuş olacaktır. Hem cumhuriyet bayramı, hem de belediyenin yaş günü kutlanacaktır! Konu meclise gelir ve belediye meclis kararıyla 29 Ekim 1876 Denizli Belediyesi’nin kuruluş tarihi resmi kayıtlara geçer. O günden sonra Denizli Belediyesi, her Cumhuriyet Bayramı’nda bir yaş daha büyür. Ta ki, 2004 Mayıs’ına kadar. Dönemin Belediye Başkanı Nihat Zeybekci belediyenin amblemini değiştirmek ister.

Çoşkun önen ortaya çıkardı

İşte o günlerde belgeler çıkar ortaya. Rahmetli Çoşkun Önen elinde bir sarı zarfla DEHA’ya çıka gelir. Osmanlıca yazılmış, Aydın Vilayeti Salnameleri’nde Denizli bölümüne ilişkin 9 belgeyi önce bendenizle sonra da kamuoyuyla paylaşır. 1881-1904 yıllarını içeren belgeler, Denizli Belediyesi’nin kuruluşunun 1876 değil,1881 olduğunu göstermektedir. Kurulduğu varsayılan tarihten beş yıl sonra..
PAÜ Öğretim Üyesi Yasemin Avcı’da 1871 tarihini atar ortaya. Hem de iddialıdır bu konuda. Öyle ki; tezini de bir fotoğraf albümüne dayandırır.

Derki; “1944-1950 yılları arasında Denizli Belediye Başkanlığı yapan Hüsnü Örnek’in fotoğraf albümünde belediyenin 1288 (1871) yılında kurulduğu ve ilk belediye reisinin jandarma tabur komutanlığından emekli olan Hacı Süleyman Ağa olduğu açıkça belirtilmiştir…Hüsnü Örnek’in fotoğraf albümüne dayanarak bugün bilindiği gibi Denizli belediyesinin 1876’da değil, 1871’de kurulduğunu, dolayısıyla Osmanlı vilayetlerinde oluşturulan ilk belediyelerden biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.”

Hangisine inanalım:

1871’e mi?

1876’ ya mı?

1882’ye mi?

Buna göre ya eksiğimiz var, ya fazlamız! Yada görev yaptıkları tarihler de bir atlama..

Mesela; Denizli Belediyesi’nin Meclis salonunun duvarındaki fotoğraflara göre; Salihağa Zade Hacı Tevfik Efendi 1900-1927 yılları arasında görev yapmış. Yani 27 yıl boyunca Denizli Belediyesi’nin Başkanıdır. Aynı başkanlar albümü, aynı yıllar arasına 3 başkan daha yerleştirir. Bunlar, 1904-1905 yılları arasında Hadımoğlu M. Ali Efendi, 1920-1924 yılları arasında Fevzullahoğlu A. Hamdi Efendi, 1924-1925 yılları arasında da Tatosmaoğlu Emin Efendi’dir. Bu tarihlere göre Salihağa Zade Hacı Tevfik Efendi 27 yıl başkanlık yapmamıştır veya aradaki bu üç başkan yoktur. Bu arada bazı belediye başkanlarının fotoğraflarının bulunamadığını, belediyede teknisyen olarak çalışan Ressam Cevdet Şemsioğlu tarafından tanık anlatıma göre resimlerinin çizildiğini de hatırlatmış olalım.

Şimdi gelelim can alıcı soruya:

Bütün bu bilgilerden sonra Denizli Belediyesi’nin tarihi değişti mi?
Hayır! Çünkü; belediye uzmanların resmi bilgilere ulaşamadıkları gerekçesiyle, eski tarihin geçerli olduğu görüşünde. Aslına bakarsanız, bu değiştirme işlemi isim tahsisi gibi bir şey! Düşünsenize tüm evraklar yenilenecek, her şey sil baştan yapılacak! Bütün bunları belediyenin gözü almadığı ortada, bir de onlara göre “üstelik 5 yıl öyle çok değecek bir şey değil”