REKLAMI GEÇ

Seçim barajına karşı ittifak hayat kurtaracak

11 Mayıs 2018 Cuma

SEÇİM BARAJINA KARŞI İTTİFAK HAYAT KURTARACAK

Siyasal sistemimizdeki %10’luk seçim barajı yerinde duruyor. AKP yönetimi 16 yıl boyunca hiçbir dönem seçim barajının kaldırılmasına yanaşmadı. 2002 seçimlerinde baraj nedeniyle TBMM’ye sadece iki parti (AKP ve CHP) girebilmişti. AKP %34 oyla 363 milletvekili, CHP %19,5 oyla 178 milletvekili çıkarmıştı. Diğer partiler parlamento dışında kalmış, AKP net bir çoğunluk elde etmişti. Sonraki seçimlerde bu işi sevdi, aldığı oy çoğu zaman %50’yi bulmazken, TBMM’nin %50’sinden fazlasını elde edip gidiyordu.

Bu tatlı sistemi sürdürüp, ortaklığa katılan MHP’nin baraj sorununu çözebilmek, hatta hiçbir zaman %10 oy alması mümkün olmayan BBP’nin bile iştahını kabartacak çare kanunun 18. ve 20. maddesine yerleştirildi

Geçerli oyların hesaplamasına ilişkin olarak  “Ancak aynı ittifak içerisindeki siyasi partilerin her birinin geçerli oyu; ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilir. İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay; ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesi ile elde edilir.”

Baraj konusunda ise, “Seçim ittifakı yapılması halinde, yüzde onluk barajın hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı esas alınır ve bu siyasi partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmaz” hükümleri getirildi.

İttifak partilerinin toplam oyuna göre baraj hesaplandıktan sonra bu hükümle, partinin kendi oyu dışında bir de ittifakın ortak oylarından gelen oyu olacak. Oy pusulasında ittifakın unvan alanına basılan bir veya birden fazla mühür ve ittifak çerçevesine basılıp, ittifak partilerine ait alanda yer almayan mühür ‘ittifakın ortak oyu’ sayılacak. Bu oylar ayrıca sayılıp, o seçim çevresinde ve kendi aralarında aldıkları oy oranında paylaşılacak. Kısaca ittifak oylarının geçersiz kalma ihtimali çok azalmış olacak.

MİLLETVEKİLLERİ PARTİLERE NASIL DAĞITILACAK?

Geçerli oylar tüm seçim çevrelerinden YSK’ya bildirildikten ve alınan bilgilere göre, Türkiye genelinde geçerli oyların toplamını yapacak ve her siyasi partinin ve ittifakın aldığı geçerli oy toplamını genel geçerli oy toplamına bölerek, siyasi partilerin ve ittifakların ülke genelinde aldığı oy yüzdesini hesaplar ve yüzde onluk barajı aşan siyasi partilerin ve ittifakların isimlerini il seçim kurullarına bildirecek ve ilan edecek. Bundan sonra İl seçim kurulları seçim çevresinde siyasi partiler, ittifaklar ve bağımsız adayların elde edecekleri milletvekili sayısının hesabını yapacaklar.

Nasıl?

Önce kanun ne diyor ona bakalım: “Seçime katılmış siyasi partilerin, ittifakların ve bağımsız adayların adları alt alta ve aldıkları geçerli oy sayıları da hizalarına yazılır. Siyasi partilerin ve ittifakların oy sayıları, önce bire, sonra ikiye, sonra üçe… ila o çevrenin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bölünür. Elde edilen paylar ile bağımsız adayların aldıkları oylar ayrım yapılmaksızın en büyükten en küçüğe doğru sıralanır. Seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısı kadar bu payların sahibi olan siyasi partilere, ittifaklara ve bağımsız adaylara rakamların büyüklük sırasına göre milletvekili tahsis olunur.

İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alınır. İttifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı, ittifak yapan siyasi partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak bu maddedeki usule göre paylaştırılır.”

Bu şekilde anlaşılması pek kolay değil. Varsayımla, nüfusu 1.000.000 olan ve 8 milletvekili çıkaran bir ilin hesabını yapmaya çalışalım. Bu ilde 700.000. geçerli oy kullanılmış olsun.

A ve D partilerinin kendi arasında seçim ittifakı yaptıklarını, keza B,C ve E partilerinin seçim ittifakı yaptıklarını, F partisinin tek başına seçime girdiğini varsayalım.

Partilerin oy dağılımı da şöyle olsun;

A Partisi- 295.000

B Partisi-245.000

C Partisi- 95.000

D Partisi-30.000

E Partisi-15.000

F Partisi-20.000

Toplam -700.000

İttifak 1 (A Partisi- 295.000+ D Partisi-30.000) =325.000 ittifak oyu.

İttifak 2 (B Partisi-245.000+C Partisi- 95.000+ E Partisi-15.000)= 355.000 ittifak oyu.

Bu rakamlara göre ittifak dışı F partisinin vekil çıkarması mümkün değil. İlin 8 milletvekili 355.000 ve 325.000 rakamlarını sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e… 8’e bölüp, büyükten küçüğe sıraladığımızda her iki ittifak dört milletvekili çıkarır. A partisi kendi ittifakının tüm vekillerini alır, B partisi 3, C partisi de 1 vekil alır.  İttifaka girmesine rağmen D ve E partileri bu ilde vekil çıkaramaz.

YEREL SEÇİMLERDE DE TÜM OYLAR TEK ZARFA GİRECEK 

İncelediğimiz kanun yerel yönetim seçimlerini de etkileyecek. 22. maddesinde  “Belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulaları aynı zarfa konulur. Ancak 298 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca seçim bölgelerinin birleştirilmesine karar verilmesi halinde, muhtarlık seçiminde oy pusulası ayrı zarfa konulur ve bu zarf ayrı sandığa atılır.”

Yani?

Büyükşehir ve İlçe belediye başkanlığı, belediye ve il genel meclisi, muhtarlık ve dahi ihtiyar heyeti oyları (Toplamda 6 adet oy pusulası)  toptan tek zarfa konulup sandığa atılacak. Neden? Orasını bilen yok. Birilerinin canı öyle istiyor demek. Tek istisna, sandıklar bir mahalleden başka mahalleye taşınırsa, muhtarlık ve ihtiyar heyeti oylaması için ayrı zarf.

Tüm oyların tek zarfa toplanması hakkında, cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin oy pusularının aynı zarfa konulacağı hükmünü tartışırken değinmiştik. Kısaca tekrar edelim. Sakıncalı bir karar, zarf açılmadan herhangi bir nedenle geçersiz sayıldığında tüm oylar çöpe gidecek. Oysa ayrı zarf, ayrı ayrı geçerlilik denetimi imkanı sağlayabilir. Seçmenin belediye başkanlığı oyu geçerli olurken, il genel meclisi oyunun geçerliliği ayrıca değerlendirilir.

Bu uygulamada, bilinç düzeyi düşük seçmende ‘toptan bir algı yaratıp’ birinde kime verdiyse hepsini olan versin anlayışıyla yola çıkılmışsa hayal kırıklığı kaçınılmaz olur. Türk seçmeni kılı kırk yarar.

18 YAŞINDA VEKİLLİK DE MÜMKÜN, BELEDİYE BAŞKANLIĞI DA  

Getirilen düzenleme ile seçilme yaşı yerel yönetimler için de 18 olarak belirlendi. Artık 18 yaşında belediye başkanı, belediye ve il genel meclisine üye seçilmek mümkün. Geçler hadi iyisiniz…

 

SON SÖZ

AKP ve MHP ortaklığı,  Sayın Erdoğan’ın aday gösterilmesi ve MHP’ce desteklenmesi karşılığında seçim ittifakı düzenlemeleriyle MHP’nin baraj riskinden uzaklaştırılmasında uzlaştı.

OHAL koşullarının sağlayacağı hukuksuzluğun soruşturulamaması, baskı ve korku ikliminde seçim yapılması, devlet gücünün ve otoritesinin sonuna kadar CUMHUR İTTİFAKI lehine kullanılması yetmeyecek olmalı ki açıkladığımız yasa değişiklikleri yapıldı.

CUMHUR İTTİFAKI bileşenleri bu sebeplerle mevzuatı oynayıp, Seçim Hukuku’nu da kendine yontma çabasına girişti. Değişikliklerin çoğu bu amaca yönelik.

Fakat hesap edilmeyen bir şey vardı. Rakip siyasi partilerin de ittifak yapabileceği. Muhalefet cephesinde Cumhurbaşkanlığı için ittifak kurulamasa da, seçimin ikinci tura kalması halinde, en çok oy alan iki adayın ikinci turda yarışacak olması nedeniyle kendiliğinden ittifak sonucunu doğuracak. İkinci tur seçim gerçekleşirse iktidar blokunun karşısında muhalefet bloku zorunlu olarak aynı adayda birleşecek. Bu durum en büyük kabus nedeni.

CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin TBMM seçimleri için ittifak kararı alması ve CUMHUR İTTİFAKI’nın karşısına MİLLET İTTİFAKI’nı koyması kanımızca iktidar kanadının planlarını alt üst etti. Yapılan yasa değişikliklerinden Millet ittifakı da aynı şekilde yararlanacak.

İttifakların dışında kalan HDP’nin adayı Demirtaş’ın halen tutuklu olması ve görünen o ki bir süre daha cezaevinde tutulacak olması, ekmeğine yağ sürecek. Mağduriyet barajdan uzaklaşmasına ve güçlenmesine yol açacak.

Bu koşullarda oluşacak parlamento çoğunluğunun muhalefete geçmesi kuvvetle muhtemel. Çok kalmadı yaşayıp göreceğiz. İş ki yarış adil olsun, seçimlere hile hurda karışmasın.

 

Not: Yazılar ile ilgili hukuki sorumluluk yazarların kendilerine aittir

Yorum Yaz

Aşağıdaki gerekli alanlara bilgilerinizi girmelisiniz. e-posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

 karakter kaldı