VEKİLLERİMİZ, BAKANLARIMIZ…

Koltuğunuza oturup, yaslanın geriye. Kahveniz ya da çayınızdan bir yudum alın. Sonra da kendinize, bulunduğunuz ortamda dostlarınız varsa onlara “Denizli’nin önemli siyasi figürleri kimler? Milletvekili, bakan olarak kimler geldi geçti?” diye sorun. Kaç isim söyleyebildiniz? ……… Biliyoruz ki çok fazla değil. “Kent Belleği” tutulmadığından, nasıl Denizli’yi sadece anlatılanlardan dinlemekle yetiniyorsak, bu durum siyasilerimiz için de geçerli. Örneğin 1920’de kurulan TBMM’deki ilk Denizli milletvekilleri… Cumhuriyet tarihimiz için çok önem taşıyan ilk Meclis’te Denizli’yi kimler temsil etti? Atatürk ile fotoğraflarından dolayı Hacı Hüseyin Mazlum Bababalım’ı anımsayanlar olacaktır. Peki; Hakkı Behiç Bayiç, Hasan Tokcan, Yusuf Başkaya, Mustafa Tavaslıoğlu, Necip Buldanlıoğlu… “Bunlar da Denizli mebuslarıydı” yanıtını kaç kişiden alabiliriz. Yine örneğin, ilk Meclis’teki temsilcilerimizden “Hakkı Behiç Bayiç’in kim” olduğu konusunda Denizlililer ne kadar bilgili? Çerkez kökenli ve İstanbul doğumlu olan Bayiç, Denizli’yi Sivas Kongresi’nde temsil etti… Mustafa Kemal Atatürk’ün başkanlığındaki 1. İcra Vekilleri Heyeti’ndeDahiliye Umuru Vekili (İçişleri Bakanı) ve Maliye Vekilliği (Maliye Bakanı) yaptı desek! Şaşırdınız değil mi? O halde bir ilginç not daha ekleyelim. Yıllar yılı komünist düşünce öcü gibi gösterildi değil mi bu memlekette? Oysa daha 1920’lerde Bayiç, (Atatürk siyasi bir taktikle kurdurmuş olsa da) Türkiye Komünist Fırkası’nın Genel Sekreteri’ydi. 1923 – 1943 DÖNEMİ Denizli’nin 2. dönem (1923) milletvekilleri; Kazım Samanlı, Ali Haydar Öktem, Mazhar Müfit Kansu, Necip Ali Küçüka ve Yusuf Başkaya… 3. dönem (1927) milletvekillerimiz; Emin Aslan Tokat, Ali Haydar Öktem, Kazım Samanlı, Mazhar Müfit Kansu, Necip Ali Küçüka ve Yusuf Başkaya… 4. dönem (1931) milletvekillerimiz; Emin Aslan Tokat, Ali Haydar Öktem, Kazım Samanlı, Mazhar Müfit Kansu, Yusuf Başkaya ve Necip Ali Küçüka… 5. dönemde (1934) milletvekili sayımız 8’e çıkıyor. Meclis’e girenler; Yusuf Başkaya, Hamdi Berkman, Ali Haydar Öktem, Mazhar Müfit Kansu, Kazım Samanlı, Emin Aslan Tokat, Necip Ali Küçüka ve Şefik Türsan… 6. dönemde (1939) milletvekili sayımız 9 oluyor. Temsilcilerimiz; Behçet Uz (daha sonra İzmir Belediye Başkanlığı da yaptı) Fahri Akça, Yusuf Başkaya, Tahir Berkay, Hamdi Berkman, Haydar Günver, Necip Ali Küçüka, Kazım Samanlı ve Emin Aslan Tokat… 7. dönemde (1943) milletvekili sayımız 10. Denizli’den giden isimler; Faik Asal, Yusuf Başkaya, Hamdi Berkman, Cemil Çalgüner, Abidin Ege, Haydar Günver, Naili Küçüka, Emin Aslan Tokat, Server Kamil Tokgöz ve Behçet Uz… İLK BAĞIMSIZ VEKİL SEÇİLİYOR 1946’da Denizli’nin vekil sayısı 2 eksilirken, ilk bağımsız milletvekili de 8. dönemde seçilmiş oluyor. Reşat Aydınlı, Denizli’nin ilk bağımsız milletvekili olarak siyasi tarihe geçiyor. Hamdi Berkman, Cemil Çalgüner, Abidin Ege, Naili Küçüka, Hulusi Oral, Kemal Cemal Öncel ve Behçet Uz ise parlamentoya giden diğer isimler. ÇOK PARTİLİ İLK SEÇİM VE DP ÜSTÜNLÜĞÜ 1950’de yapılan çok partili ilk seçimde DP, Denizli’de CHP’yi siliyor. 9. dönemde Meclis’in yolunu tutan Baha Akşit, Hüsnü Akşit, Fikret Başaran, Ali Çobanoğlu, Mustafa Gülcügil, Fikret Karabudak, Eyüp Şahin ve Rafet Tavaslıoğlu, DP’nin Denizli’deki ilk milletvekilleri oldu. Bir sonraki, yani 1954’ün de galibi olan DP, 9 milletvekilliğinin tamamını kazanıyor. 10. dönemde milletvekili seçilenler; Baha Akşit, Ali Çobanoğlu, Mustafa Gülcügil, İsmail Hadımlıoğlu, Ali Rıza Karaca, Mehmet Karasan, İsmail Ongan, Ahmet Hamdi Sancar ve Rafet Tavaslıoğlu… DP, Denizli’de CHP’ye 1957 seçimlerinde de milletvekilli bırakmıyor. 11. dönemde Baha Akşit, Turan Bahadır, Ali Çobanoğlu, İsmail Hadımlıoğlu, Ali Karaca, Mehmet Karasan, Osman Ongan, Ahmet Hamdi Sancar ve Rafet Tavaslıoğlu, DP’nin Denizli milletvekilleri. YASSIADA’DA 15 İDAMLIKTAN 2’Sİ DENİZLİLİ 27 Mayıs 1960’da ilk askeri darbeyi yaşayan Türkiye’nin siyasi tarihinde Yassıada yargılamasının ayrı bir kaydı vardır. Orada Adnan Menderes ile birlikte yargılanan ve idama mahkum edilen 15 isimden 2’si Denizlilidir. Biri Baha Akşit… İkinci isim ünlü Tahkikat Komisyonu’nun Başkanı Ahmet Hamdi Sancar’dır. Akşit ve Sancar’ın mahkumiyetleri daha sonra hapis cezasına çevrilmiş, bir süre cezaevinde kaldıktan sonra da özgürlüklerine kavuşmuşlardır. DARBE SONRASININ İLK SEÇİMİ Türkiye, 1961 seçimleriyle yeniden demokrasiye dönüş yaparken, o seçimde AP 4, CHP 3 milletvekilliği kazandı. 12. dönemde İbrahim Kocatürk, Mehmet Çobanoğlu, Hüseyin Remzi Şenel ve Sinan Bosna, AP’den… Emin Atıf Şohoğlu, Arif Hüdai Oral ve İsmail Ertan, CHP’den milletvekili seçildi. ORAL, İLK ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI Bu seçimlerin ardından 38 yaşında milletvekili seçilen Arif Hüdai Oral, yıldızı parlayanlardan oldu. 8. dönem Denizli Milletvekili Hulusi Oral’ın oğlu olan Arif Hüdai Oral, İsmet İnönü başkanlığındaki hükümette, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı olarak görev aldı. Oral, 25 Aralık 1963’ten 20 Şubat 1965’e kadar bu görevde kaldı. TİP, DENİZLİ’DEN MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI 1965’teki 13. dönem milletvekilliği seçiminin en dikkat çeken sonuçlarından birisi Denizli’de alındı. Seçime giren Türkiye İşçi Partisi (TİP), Denizli’den milletvekili çıkarmayı başardı. O isim de Muzaffer Karan oldu. Fuat Avcı, Hüseyin Remzi Şenel, Mehmet Salih Baydil ve Zafer Nihat Özen AP’den… Arif Hüdai Oral ve Emin Atıf Şohoğlu, CHP’den parlamentoya girmeyi başaran isimlerdi. AP’DEN SEÇİLDİ, DP OLDU 1969’daki 14. dönem milletvekilliği seçiminde Sinan Demir, Fuat Avcı, Hasan Korkmazcan, Sami Arslan ve Mehmet Emin Durul, AP’den… Arif Hüdai Oral ve İlhan Açıkalın, CHP’den milletvekili seçildi. Ancak, yıldızları Süleyman Demirel ile barışmayan Hasan Korkmazcan ve Sami Arslan, AP’den istifa edip Ferruh Bozbeyli’nin genel başkanlığında kurulan DP’ye geçti. Korkmazcan, grup başkanvekili olarak çalıştı. 3 PARTİYE 2’ŞER VEKİL 1973’te Denizlili seçmenler, 6 milletvekilini 3 partiye eşit olarak dağıttı. 15. dönemin Denizli milletvekilleri AP’den Fuat Avcı ve Rıza Gençoğlu… CHP’nin milletvekilleri Arif Hüdai Oral ve Hüseyin Erçelik… DP’nin milletvekilleri, AP’den kopan Hasan Korkmazcan ve Sami Arslan oldu. ADNAN KESKİN, MECLİS’TE… 1977 seçimlerinde milletvekilliklerini bu kez CHP ile AP paylaştı. Bugün CHP’de önemli bir ağırlığı olan Adnan Keskin, ilk kez bu seçimde milletvekili seçildi. Keskin ile birlikte Mustafa Gazalcı ve Ömer İhsan Paköz de Meclis’in yolunu tutarken, 4 dönem milletvekili seçilen Arif Hüdai Oral ise bu kez Ankara’nın uzağında kaldı. Yassıada’da idama mahkum olan, ancak daha sonra özgürlüğüne kavuşan ve yeniden siyasete dönen Ahmet Hamdi Sancar, AP’den milletvekili seçildi. 12. ve 13. dönemlerde CHP milletvekili olan Emin Atıf Şohoğlu da bu partiden parlamentoya girdi. Üçüncü isim de Mustafa Kemal Aykurt oldu. 12 EYLÜL SONRASI 12 Eylül sonrası 1983 yılında yapılan seçimlerde Denizli’nin payına 5 milletvekilliği düştü. Turgut Özal’ın genel başkanlığındaki ANAP’ın kurucuları arasında yer alan Aycan Çakıroğulları ve ilk il başkanı Muzaffer Arıcı… HP’den Halil İbrahim Şahin ve Mustafa Kani Bürke… MDP’den de darbe sonrası kurulan Danışma Meclisi’nde Denizli Üyesi olarak görev alan İsmail Şengün, milletvekili seçildi. Bu seçime sokulmayan DYP’nin Genel Başkanlık koltuğunda Danışma Meclisi Üyeliği de yapan Denizlili Yıldırım Avcı oturuyordu. Yine o döneme ait bir anekdot daha… SODEP – HP birleşmesiyle kurulan SHP’nin genel sekreterlik görevini Halil İbrahim Şahin üstlenmişti. Şahin, milletvekilliği sonrası bir süre ADD Genel Başkanlığı görevinde de bulundu. KESKİN VE ORAL YENİDEN MECLİS’TE 1987 seçimleri, 12 Eylül öncesi genç ekibe karşı kaybeden Arif Hüdai Oral ile milletvekilliğinin ilk döneminde darbe nedeniyle siyasi yasaklı olan Adnan Keskin’in yeniden dönüşü oldu. ANAP’tan Aycan Çakıroğulları, Muzaffer Arıcı ve İsmail Şengün, 2. kez seçilmeyi başardı. Yıldırım Avcı ise genel başkan iken sokulmadığı seçim yarışına rötarlı girmiş, Danışma Meclisi Üyeliği ve DYP Genel Başkanlığı’ndan sonra milletvekilliğini de eklemişti. KORKMAZCAN BU KEZ ANAP’LI, ARICI BAKAN Denizli’de 1991 seçimlerinden birinci parti olarak çıkan DYP’ydi. Mehmet Gözlükaya, Mustafa Haluk Müftüler ve Aydınlı Nabi Sabuncu, DYP’den… Adnan Keskin, SHP’den milletvekili oldu. Daha önce AP ve DP saflarında yer alan Hasan Korkmazcan’ın bu seçimdeki adresi ANAP idi. Korkmazcan ile birlikte Muzaffer Arıcı, bu partiden Ankara’ya giden isimdi. Muzaffer Arıcı, Mesut Yılmaz’ın Başbakan olduğu 48. hükümetin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’ydı. Arıcı, 23 Haziran 1991 ile 20 Kasım 1991 tarihleri arasında görev yaptı. Bu arada 1992’de yeniden açılan CHP’ye geçen Adnan Keskin, 1993’te genel başkan yardımcısı, 1995’te de genel sekreter oldu. Keskin, Tansu Çiller başkanlığındaki 52. Hükümetin de Bayındırlık ve İskan Bakanı’ydı. Adnan Keskin, 30 Ekim 1995 – 6 Mart 1996 tarihleri arasında bu görevde kaldı. “MİLLİ GÖRÜŞ”ÜN DENİZLİ ÇIKIŞI 1995 seçimlerinde 7 milletvekilliği 5 parti arasında paylaşıldı. DYP’den Mehmet Gözlükaya, Mustafa Haluk Müftüler ve Mustafa Kemal Aykurt… CHP’den Adnan Keskin… DSP’den Hilmi Develi… ANAP’tan Hasan Korkmazcan… RP’den Ramazan Yenidede milletvekili seçildi. Yenidede, “milli görüş”ün Denizli’den parlamentoya gönderdiği ilk isimdi. CHP PARLAMENTO DIŞINDA 1999 seçimlerinde CHP parlamento dışında kaldı. MHP ise tarihinde Denizli’den ilk kez milletvekili çıkarıyordu. 21. dönemde Denizli’de DSP’den Hasan Erçelebi ve Mehmet Kocabatmaz… DYP’den Mehmet Gözlükaya ve Mustafa Kemal Aykurt… MHP’den Ali Keskin ve Salih Erbeyin… ANAP’tan Beyhan Aslan milletvekili seçildi. Bu dönem parlamentoya giden isimlerden Mehmet Kocabatmaz, Bülent Ecevit’in Başbakan olduğu 57. hükümette Devlet Bakanlığı koltuğuna oturdu. Kocabatmaz, 28 Mayıs 1999 – 18 Kasım 2002 tarihleri arasında görev yaptı. Beyhan Aslan da ANAP’ta Grup Başkanvekiliği görevinde bulundu. DYP’de de Mehmet Gözlükaya aynı göreve seçildi. AKP’Lİ YILLAR BAŞLIYOR 2002 seçimleriyle birlikte Türkiye’de AKP’li yıllar başladı. Denizli’den Mehmet Salih Erdoğan, Osman Nuri Filiz, Ümmet Kandoğan ve Mehmet Yüksektepe, bu partinin ilk milletvekilleri oldu. CHP’den de Mustafa Gazalcı, Veli Haşim Oral ve Mehmet Uğur Neşşar, milletvekili seçildi. Veli Haşim Oral, Oral Ailesi’nden Meclis’e giren üçüncü kuşak siyasetçiydi. 2007 seçimlerinde Selma Aliye Kavaf, Mehmet Yüksel, Mehmet Salih Erdoğan ve Mithat Ekici, AKP’den… Ali Rıza Ertemür ve Hasan Erçelebi, CHP’den… Emin Haluk Ayhan MHP’den milletvekili oldu. Selma Aliye Kavaf, 1 Mayıs 2009 – 6 Haziran 2011 tarihleri arasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı görevinde bulundu. Hasan Erçelebi ise seçimlerden kısa bir süre sonra partisi DSP’ye döndü ve genel sekreter olarak siyasete devam etti. 2011 seçimlerinde AKP’den Nihat Zeybekci, Mehmet Yüksel, Bilal Uçar ve Nurcan Dalbudak… CHP’den Adnan Keskin ve İlhan Cihaner… MHP’den Emin Haluk Ayhan milletvekili seçildi. Zeybekci, Ankara siyasetine çabuk ısındı ve önce AKP MKYK’sına seçildi. 17 Aralık operasyonunun ardından da kabinede Ekonomi Bakanı olarak görev aldı. Deniz Baykal ile yollarının ayrılmasının ardından uzun süre aktif siyasetten uzak kalan Adnan Keskin de 12 yıl sonra bir kez daha parlamentodaydı. Siyasetten uzak yıllarının bir bölümünde İş Bankası Yönetim Kurulu Üyeliği yapan, siyasete dönüşüyle kurultayda en yüksek oyla PM’ye giren Keskin, Kemal Kılıçdaroğlu tarafından örgütlerden sorumlu genel başkan yardımcılığına getirildi. Ancak, yerel seçim başarısızlığı üzerine fatura kesilen isimlerden birisi oldu ve görevden alındı. Tüm bunları niye mi yazdık? Malum seçime daha bir yıl varken, aday adayları yollara düştü. İçlerinde yıllardır kaybedenler de var, ilk kez çıkacak olanlar da… Adaylık, tamam gösterildiniz. Seçim, tamam seçildiniz. Sonra? Sözümüz “boş ver” diyeceklere: Bırakın Ankara yollarına “boş vermeyecekler” ve iz bırakmak isteyenler düşsün.