PATATES, SOĞAN, PATLICAN
3 Temmuz 2018 Salı
Başlığımızı merhum Barış Manço’nun “domates, biber, patlıcan” isimli şarkısını hatırlatır tarzda attık. Dolayısıyla patlıcanın bir suçu yok. Onu kafiyeyi denkleştirmek için ilave ettik.
Bütün suç patates ve soğanda. Mutfaklarımızın olmazsa olmaz iki ana ürününün fiyatlarının bu denli artmasına hakkı yoktu. Soğan ve patates hep ucuz olmalıydı.
Hem kime sormuş, kime danışmış, kimden izin almışlardı? Yoksa işin içinde bir komplo mu vardı? Olaya yabancı parmağı mı girmişti?
Kritik bir dönemeçte, puslu bir havada yapılmakta olan seçimleri etkilemeye yönelik uluslararası bir hareket miydi?
Kimse, âmâ hiç kimse, patates ve soğanın seçimlerde rol alıp, koz olarak kullanılacağını tahmin edemezdi.
Fakat patates ve soğan kırk yılda bir pahalandığına bin pişman oldu. Çünkü herkesin diline düşmüştü. Alışık değildi böyle kötü şöhrete. Keşke her zaman olduğu gibi tevazu içinde hayatına devam edebilse, hiç kıymete binmeseydi.
Hem zaten soğan yiyenler nefesinin koktuğundan şikayet etmiyorlar mıydı? Patates yiyenler; kızartıldığında; karbonhidrata dönüşüp, kilo aldırdığından yakınmıyorlar mıydı?
Bütün dedikodular, bütün şikayetler aslında tüm tarım ürünlerinde her zaman karşılaşabilinecek bir kısır döngüden ortaya çıkmıştı.
Bir sezonda üretim bolluğundan bazı tarım ürünleri para etmezse; üretici ertesi sene o ürün/ler yerine başka ürünlere yönelebiliyor.
Üretim az olunca; serbest piyasa ekonomisi ve arz/talep kanununa göre bu defa fiyatlar yükseliyor. Kar marjı yükselince ertesi sene herkes o ürünü ekerse, bu defa fiyatlar dip yapıyor ve bu kısır döngü devam edip gidiyor.
Tabii ki tarladaki fiyatlarla, nihai tüketicinin satın aldığı fiyatlar arasında karlı dağlar olabiliyor. Aracılar, toptancılar, komisyoncular, stokçular, spekülatörler derken; üreticiye düşen pay yerlerde sürünebiliyor.
Tarım Bakanlığı’nın çiftçilere yol göstermesi, üretim planlamalarını yapması, ürün fiyatları çok düştüğünde desteklemesi gerekiyor.
Spekülatör ve stokçulara karşı çekilebilecek en hızlı ve etkili silah; genellikle ithalat oluyor. Devamlı yağan yağmurlar, tarladan yeni ürünün toplanmasındaki güçlükler ile birlikte seyreden krizde; toplam tüketimin % 2’sini geçmeyecek şekilde Afrin bölgesinden Türk Lirası ile ithal edilen patates, fiyatların kısmen düşmesini sağladı.
Bakalım patates/soğanın bir seçimlik saltanatı kaç gün sonra tamamen sona erecek?