NE ZAMAN GELECEKSİNİZ?

AYSİAD, Denizli’nin öncü sivil toplum kuruluşlarından birisidir. Kurucu başkanı Mehmet Gökçe önderliğinde Kırım’a bir iş gezisi yapmıştık. Bahçesaray şehrinde Kırım Hanlığı döneminde yapılmış bir mimarlık eseri ve bulunduğu coğrafyanın Türk kimliğini apaçık gösteren Han Sarayı’nı ziyaret ettik. Han Sarayı Akmescit Camii imamını tam kapıda yakaladık. Vakit dardı. Kısa kucaklaşma ve sohbetten sonra bize göre çok genç sayılacak imam sordu.

Ne zaman geleceksiniz?
Mehmet Bey imamın elini tuttu ve gözlerine bakarak; “Yakında geleceğiz” dedi. Yakında. Yalnız bu sefer ordumuzla değil; inancımızla, dilimizle, kültürümüzle ve ekonomik yatırımlarımızla.

Bu konuşmanın üzerinden 10 yıl geçti. Şimdi dengeler değişti. Rusya Kırım’ı ilhak etti. Kırım Türkleri için baskı günleri geri geldi.

Üstüne üstlük Türkiye’nin bildiğiniz nedenlerden dolayı Rusya ile arası bozuldu. Bu şartlarda Kırım’a bir daha ne zaman gidilir bilinmez. Tabii ki biz sözümüzdeyiz. Bunu biz de biliyoruz, Rusya da.

Son gelen haberlere göre Han Sarayı, Türklüğün Kafkasya’daki nişanesi bu muhteşem sanat eseri restorasyon bahanesiyle yok edilmek isteniyor. Kırım Tatarlarının milli kimliği, hafızası ve müzesi olan Han Saray, Rusya tarafından acımasız bir şekilde tahrip ve talan ediliyor.

Amaç bu eserleri yok edip hafızalardan silmek. Bunu engellemek ve asimile edilmemek için Kırım Tatarları protestolar ediyor. Konuyu uluslararası platformlarda dile getirmeye çalışıyor ve bunun için destek bekliyorlar.

Çünkü yapılan, Rusya’nın uluslararası normları kaba şekilde ihlal etmesi anlamına gelmektedir. Ukrayna Kültür Bakanlığı da bu kültür kıyımını Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) ve Kültürel Varlıkların Korunması ve Onarımı Araştırma Merkezi’ne (ICCROM) bildirmiştir.

Kırım Milli Meclisi Başkanı ve Ukrayna milletvekili Rifat Cubarov, Rusya tarafından işgal edilen Kırım’ın Bahçesaray şehrindeki Han Saray’ın yok edilmesine tepkisini yüksek sesle dile getirenlerden. Ayrıca Avukat Emil Kurbedinov, Kırım Tatarlarının tarihi ve kültürel mirası Han Saray’ı zarar verici çalışmalardan korumak için yasal çerçevelerde bir kampanya yürütüyor. Bu insanların imkânları kısıtlı ve uluslararası destek bekliyorlar.

Han Sarayı, Akmescit gibi yüzlerce eser bugün gönül coğrafyamızda milli kimliğimizin yok olmaması için sahip çıkılmayı beklemektedir. Bugünkü Bahçesaray şehrinin sınırları içerisinde yer almakta olan Han Sarayı 1530-1783 tarihleri arasında Kırım hanlarına ev sahipliği yapmıştır. Güneydoğu Avrupa coğrafyasında Türk-İslam kültürünü en ihtişamlı şekilde ifade eden bir eser olarak çok önemlidir. Kırım hanlarının İstanbul ziyaretlerinde o dönemlerde yeni yapılan Topkapı Sarayı’nın ihtişamından etkilenmiş olması nedeniyle, Han Sarayı’nın süsleme ve el emeği motifleri Topkapı Sarayı’ndakilere çok benzemektedir.

Han Saray tarihte birçok kez Rus orduları tarafından tahrip edilmiştir. Asıl büyük tahribat, 1783’teki Rus işgali sonrasında yapılmıştır. Ayrıca Kırım Harbi sırasında 1854-1855 aralarında hastane olarak kullanıldığı dönemde Han Saray büyük hasar görmüştür.

Bugün ise yenileme çalışmaları nedeniyle milli ve tarihi dokusu tekrar büyük zarar görmektedir.

Türkiye bu konuda yardım etmelidir. Buna gücü vardır. Sonuç elde edebilecek tecrübe, bilinç ve TİKA gibi kurumlara sahiptir. Bu eserler sayesinde oralarda Türklük ve İslam’ın kaleleridir. Gönül coğrafyamızdaki bütün Türk eserleri orada yaşayanlar için yaşam kaynağıdır. Siz nasıl her gün göklerde nazlı nazlı dalgalanan şanlı bayrağımızı gördükçe gurur duyuyor, kendinizi güvende hissediyorsanız, bu eserler de oralarda yaşayanlar için nereden geldiklerini unutmamak, kim olduklarının bilinciyle yaşamlarını sürdürmek için birer umut kaynağıdır. Bizim görevimiz ise bu umutların sürmesine her vesile ile destek olmak, tekrar gideceğimiz günlere hazır olmaktır.