REKLAMI GEÇ

TEKSTİLDE KADININ ADI VAR AMA SANI YOK!

7 Mart 2015 Cumartesi

Önce kısa bir hatırlatma;

8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nün ortaya çıkışı tekstil işçilerinin yaşadığı acı bir olaya dayanıyor. ic-48 Mart 1857’de Amerika’nın New York kentinde tekstil sektöründe çalışan yüzlerce kadın, düşük çalışma saatlerini ve insanlık dışı çalışma koşullarını protesto etmek için grev başlattı. Kadınların erkekle eşit haklara sahip olmak için verdiği bu mücadelede, polisin grevdeki işçilere saldırması ve fabrikaya kilitlemesiyle çıkan yangın sonucu çoğu kadın 129 işçi can verdi.

Bu olaylardan 52 yıl sonra Kopenhan şehrinde düzenlenen Kadın Sosyalist Enternasyonal toplantısında Alman Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin’in önerisiyle 8 Mart’ın Dünya Emekçi Kadınlar Günü olarak anılması oy birliğiyle kabul edildi.

Şimdi gelelim Denizli’ye..
Denizli tekstil şehri ve yüzlerce fabrikada binlerce tekstil işçisi kadın çalışıyor. Milyonlarca dolarlık ihracatın yapıldığı şehirde, yoğun emek ağırlıklı, dikkat ve sabır gerektiren tekstilde çalışan kadın işçilerin profilini ortaya çıkarmaya çalıştım. Gelin hep birlikte bakalım:

ic-3

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) geçtiğimiz yıl yaptığı araştırmada Denizli’nin yüzde 30.6 oranıyla kadın işgücü istihdamında Türkiye birincisi olduğunu duyurdu. Bu oran tekstil sektöründe yüzde 48.87’lere çıkıyor. DSO’nun verilerine göre tekstilde çalışan 50 bin kişiden 25 bini kadın, yani iki çalışandan biri kadın! Resmi rakamlara göre tarımda 10 bin 552, hayvancılıkta 7 bin 588 civarında kadın çalışan var. Denizli’de tüm sektörlerde çalışan 175 bin 622 kişiden 54 bin 211’i kadın. Türkiye genelinde yüzde 25 olan kadın istihdamı, Denizli’de yüzde 30 yani Türkiye ortalamasının üzerinde. Ancak yeterli değil ! Avrupa Birliği’nde bu rakam yüzde 58’lerde seyrediyor ve yüzde 70’ler seviyesi için hedef belirleniyor.

Peki Türkiye ortalamasının üzerinde kadın istihdam eden Denizli’deki bu veriler ne anlama geliyor?

Denizli için “kadın dostu” kent denebilir mi?

Kadın örgütlerine sorarsak eminim “Hayır!” yanıtını verecekler.

Çünkü bir kentin kadın dostu unvanını alması için çok farklı şartlar gerekiyor! Kadın dostu kent olmak için, sağlık, eğitim,sosyal hizmetler, istihdam olanaklarının yanında erkeklerle birlikte kentsel yaşamın tüm alanlarında eşit bir biçimde yer almasının desteklemesi gerekiyor.

TEPAV’ın 2014 yılında 81 il için hazırladığı Toplumsal Cinsiyet Eşitliği karnesi Denizli için umut verici olsa da yeterli değil! Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi’nde Denizli 10’ncu, Toplumsal Cinsiyet Güçlendirme Endeksi’nde 11, Sosyo-ekonomik il gelişmişlik sıralamasında da 11’nci sırada.
Bu verilerden yola çıkarak Denizli’nin “kadın dostu” kent olduğunu söylemek için henüz erken.
Peki o zaman kadın istihdamının yüksek olması nasıl açıklanabilir?

ic-2

KADIN EMEĞİ UCUZ!

Kabul edelim ki, hayatın birçok alanında adından söz edilmeyen kadınlar, tekstilde önemli aktörlerden. Denizli’nin kadın istihdamındaki başarısının nedeni de kadın severlikten çok tekstil sektörü.Antik çağdan beri dokumacılık geleneğini sürdüren bölgede kadın emeği yoğun olarak kullanılıyor. Günümüzde güç istemeyen, emek yoğun çalışmayı gerekli kılan, makine ve dikiş gibi araçların “kadın işi” olarak görülmesinin kadın istihdamında payı büyük. Bir de erkek emeğine göre daha ucuz ve kadınlar daha kolay işten çıkarabiliyor!

ic-1

Tekstilde çalışan kadın profiline bakarsak bunu çok net görebiliriz:
Tekstilde çalışan kadınların yarıdan fazlası 17-25 yaş arasında. 16 ve daha küçük yaşlarda çalışanların oranı yüzde 30’u buluyor. Bu gösteriyor ki, kadınlar çok genç hatta çocuk denecek yaşta iş hayatına atılıyor. Erken yaşta çalışmaya başlayan kadın, genç yaşta işten ayrılıyor. Çoklukla evlilik, doğum ve annelik gibi gerekçelerle eve dönüyor. Böylece sektördeki kadın istihdamı da sürekli yenileniyor. Kadınların sektörde kalıcı olmaları ve dolayısıyla uzmanlaşmalarının önündeki en büyük engellerden biri de bu. Kadın işçi sayısının erkek işçiden fazla olmasına karşın, kadın yönetici sayısı bir elin parmakları kadar az. Rakamlarla söylersek yüzde 4’ü bile bulmuyor.

KREŞ YOK, EMZİRME ODASI YOK, SENDİKA YOK!

ic-5Fabrikalarda emzirme odaları ve çocuk bakımı için kreş bulunmuyor. Mesela; Organize Sanayi Bölgesi’nde 100’ün üzerinde tekstil fabrikası olmasına, 20 binin üzerinde işçi çalışmasına, PTT, banka, cami, kafeterya, spor tesisleri bulunmasına karşın, kreş yok. Denizli merkeze 18 kilometre uzaklıkta çalışan binlerce kadın işçi, sabah evden çıkarken, çocuğunu emanet edecek, baktıracak yer bulamıyor. Düşük ücret, 10-12 saatlik yoğun çalışma şartları ve geleneksel aile rolleriyle, iş hayatı arasında ikilem yaşayan kadın sonunda tercihini evden yana yapıyor ve işten ayrılıyor. İşe devam edenler de bir süre sonra patronlar tarafından bir kriz bahane edilerek işten çıkarılıyor.

KRİZDE İLK İŞTEN ÇIKARILANLAR KADIN!

Denizli Sanayi Odası’nın verilerine göre; 2006’da sektörde 53.557 kişi istihdam edilirken, bu sayı 2007’de 50.010’a gerilemiş. 3.457 kişi işten çıkarılmış. Bunlardan 1.354’ünü (yüzde 38,17) erkekler oluştururken, kadın işçi sayısı onun iki katı yani 2.193 olmuş (yüzde 61,83). 2006 yılında sektörde çalışanların yüzde 50,05’i kadın iken, 2007’de bu oran yüzde 49,21 inmiş. Aynı dönemde işini kaybeden kadınlar arasında, 15-24 yaştakilerin sayısı 510 ve oranı yüzde 23,26 olduğu görülüyor. Oysa aynı sayılar, erkekler bakımından tam tersi bir görüntü ortaya koyuyor. Aynı dönemde 15-24 yaş arası erkek istihdamında 225 kişilik bir artış yaşanmış. Bu verilere göre, en çok kadınlar ve özellikle genç kadınlar işten çıkarılıyor.

1985 sonrasında hızla sanayileşen Denizli’de, fabrikaların işgücü ihtiyacını karşılayan ve günümüze kadar önemli bir figür olma özelliği taşıyan kadın işçiler, ne yazık ki ilk krizde işten çıkarılacaklar listesinde yer alıyor. Bunun somut örnekleri 2001-2006-2009 ekonomik krizlerinde görüldü. Yüzde 73’ünün 350-550 TL gibi ücretle çalıştığı fabrikalarda önce kadınlar gözden çıkarıldı.

Not: Yazılar ile ilgili hukuki sorumluluk yazarların kendilerine aittir

Yorum Yaz

Aşağıdaki gerekli alanlara bilgilerinizi girmelisiniz. e-posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

 karakter kaldı