BÜYÜK TÜRK ÂLİMİ MATÜRİDİ’Yİ ANLAMAK

MHP Milletvekili Aday Nebi Çubukcu, geçtiğimiz günlerde telefonda yaptığımız küçük bir sohbetin üzerine aşağıdaki yazıyı göndermiş. O’nu sizinle paylaşmak istiyorum. Aslında biz Türkler, aşağıdaki yazıda anlatıldığı üzere İmam Maturidi’yi anlamış olsaydık, bugünkü sıkıntılarımızın olması düşünülemezdi.

“Matüridi ehli sünnet vel cemaat görüşüyle arap ekolünden gelen E’şari ye karşı görüşleri ile Türk dünyasında itibar görmüştür.
•Maturidi doğumundan itibaren ehlisünnette idi, ölünceye kadarda ehlisünnet olarak kaldı.
•Maturudi’ye hidayet önderi, hidayet meşalesi, kelamcıların lideri, Müslümanların akaidini yanlışlardan arındıran âlim olarak bilinirdi.
•Maturudi İmam-ı A’zam’ın açtığı yoldan yürüyüp “aklı ön plana” alıp sistemini geliştirmiş âlimdir.
•Din, sosyolojik önem taşıyan bir fenomendir.
•Dinin akidesinin temelini oluşturan Tevhit yani birlik inancı en mükemmel ve ideal bir sosyal kaynaşma, birleşme bütünleşme prensibidir. Bu nedenle dinin önemini iyi anlayan ATATÜRK “din lüzumlu bir müessesedir. Dinsiz milletlerin devamına imkân yoktur” der.
•Türkler inanç ilkelerini EBU MANSUR MUHAMMED EL MATÜRİDİ düsturuna göre düzenledi. Türk toplumu aklı ön planda tutan Matüridi inanışına bağlandılar.
•Türkler fıkıh yani islam hukuku alanında akılcılığı, hoş görüyü ön plana çıkaran Ebu Hanifeyi yani Hanefiliği benimsediler.
•Matüridiye göre din Allahı bilmek ve ona inanmaktır.
•Matüridiye göre din sadece inançlardır, dini akideler değişmez, din kalbin inancın fiilidir, dinin yargı kalıpları mümin- kâfir şeklindedir, şeriat organların eylemidir, kişilerin eylemlerindeki (şeriattaki) hatalar ve eksiklikler dinden çıkmayı gerektirmez, dinin kaynağı Kur’an ve akıldır, insanlar peygamber olmadan da akılları ile Allahın varlığını birliğini bulurlar, (şeriat) ibadetler ve eylemler peygamber tarafından bildirilir, peygamberin bildirdiği gibi ibadet yapılır. Aklı olan kimse dinde mazeret ileri süremez. Allaha ulaşmanın yolu akıldır. Türk islam anlayışına mührünü vuran akımlar Hanefilik, Matüridilik ve Yeseviliktir.
•Kelâmda Matüridi; insan iradesine önem vermiştir. İnsanın işinde, düşüncesinde özgür olarak sorumlu olması kuramını öğretmiştir. Matüridiye göre dinin kaynağı Kur’an, sünnet ve akla aynı oranda itimat etmektir. Dini, insanlar için mutluluk kurumu olarak görür. Açıkça kişinin kendi inancını inkâr etmediği sürece, kişileri mümin olarak değerlendirir. Kişilerin amellerindeki eksiklikler, ibadetteki eksiklikler imandan çıkma sebebi sayılmaz. Matüridiye göre akıl insana verilmiş ilahi bir emanettir. İnsanlar akılları sayesinde güzellikleri ve çirkinlikleri tanır. İnsan kendi varlığının üstünlüğünü aklı sayesinde anlar. Kulun kusur işlemesi aklın terk edilmesi sebebiyledir. Matüridi kelime-i şahadet getiren, kıbleye yönelen herkese mümin gözüyle bakar. Bu düşüncesini “amelin imana dâhil olmaması” ile açıklar, kendi görüşlerine uymayanları Hariciler ve Muteziler gibi zorlamaz. Matüridi fıkıhta akla ve kıyasa önem verir. Matüridiye göre dinin öğrenilmesinde başvurulacak kaynak nakil(Kuran ve sünnet) diğeri de akıldır.
•Eşariye göre cüz-i iradeyi Allah yaratır, Matüridiye göre kulun murat etmesiyle o şeyin var olmasıdır.
•Eşariye göre kesb kulun gücünün Allahın takdirine yaklaşmasıdır. Matüridiye göre kesb kulun bir şeyi samimi olarak murat ve niyet etmesiyle o şeyin var olmasıdır.
•Eşariye göre husun ve kubuh tanrının emretmesi ve yasaklaması ile bilinir. Matüridiye göre husun ve kubuh akıl ile bilinir, bir şey iyi ise tanrı tarafından emredilir, kötü olduğu içinde yasaklanır.
•Eşariye göre tanrının bilinmesi şeriaatla mümkün olur, matüridiye göre tanrının bilinmesi akıl ile olur.
•Eşariye göre cisimleri yaratmak, göğe yükselmek, insanın gücü dışında kalan şeyleri emretmesi bu emirle sorumlu tutulması caizdir. Maturüriye göre böyle bir teklif caiz değildir.
•Eşariye göre Allahın fiilleri hikmet ile bağlantılı değildir. Matüridiye göre ilahi eylemler sebep ve hikmete dayalıdır.
•Eşariye göre Kelam-ı nefsi işitilendir, Matüridiye göre işitilen değildir.
•Eşariye göre erkeklik peygamberlik şartlarından değildir. Matüridiye göre peygamberliğin şartı erkek olmaktır. Kadın nebi olmaz.
•Eşariye göre müslüman olmayanlarda ibadet etmekle yükümlüdür, ibadet etmeyenler bundan dolayı ayrıca cezalandırılır. Matüridiye göre müslüman olmayanlar ibadetle yükümlü değildir. Bundan dolayı ayrıca ceza görmeyeceklerdir.
•Eşariye göre dinden çıkan, yeniden iman ederse eski iyilik ve kötülükleri geri gelir. Matüridiye göre yeniden iman eden kimsenin eski döneme ait iyilik ve kötülükleri geri gelmez.
•Eşariye göre ümitsizlik halindeki tövbe makbul değildir. Matüridiye göre tövbe makbuldür.
•Eşariye göre kuran ayetlerinin bazıları bazılarından büyüktür. Matüridiye göre bazı kuran ayetleri, bazılarından azametli değildir.
•Eşariye göre müminin imanı artar ve eksilir. Matüridiye göre iman artmaz ve eksilmez. Maturidiye göre iman kalp ile tasdik, dil ile ikrardır. İman ve küfür kişinin isteği ile olur.
•Matüridiye göre müminler Allahı ahirette görebileceklerdir. Kâfirler göremeyecektir.
•Matüridiye göre emir ve nehiy(yasaklama) hikmetin gereğidir. Cenab-ı hak,bu emir ve nehye mükafat ve cezayıda ekleyerek özendirme ve sakındırmaya yönlendirmiştir.
•Matüridi peygamberlerin gelişini toplumun bozulmasına bağlar. Matüridiye göre bilgi, araştırma ve incelemeyle sonradan elde edilir, yani bilgiyi insanın kendi eseri olarak kabul eder. Maturidiye göre “ALLAHIN VARLIĞININ, BİRLİĞİNİN BİLİNMESİ” akıl kendi başına o’nun varlığını birliğini bulabilir ve bu bilgiyi elde etmekten sorumludur.
•Matüridinin dine yaklaşımı akılcı ve ilimciliği sebebiyle taassuptan uzak ve hoş görülüdür.
•İmam-ı Azam yeni Müslüman olmuş kimselerin arapça dışında bir dille tercüme edilen ayetler ile namaz kılına bilineceğine cevaz vermiştir. Matüridi de, arapça dışındaki dillere kuranın çevirisi ile ibadet edilebileceği görüşünü ortaya koymuştur.
•Matüridiye göre, insan akıl sayesinde güzellikleri ve çirkinlikleri tanımakta, diğer canlılardan üstünlüğünü de o’nun sayesinde anlamaktadır.
•Matüridiye göre, din Allah-ı bilmek ve o’na ibadet etmektir. Din kalpde oluşan bir inanç olduğuna göre artmaz eksilmez özelliğe sahiptir, şeriat ise ibadet, ahlak ve dünya eylemidir. Bütün peygamberler aynı dini fakat değişik şeriatları tebliğ etmişlerdir. Din kalbin ve inancın fiilidir. Şeriat ise organların fiilidir. Dine inanan mümin, inkâr edene kâfir denir. Şeriatın eylemlerini yapana ve yapmayana göre sevap ve günah diye değerlendirilir. Dinin kaynağı kuran, sünnet ve akıl, şeriatın kaynağı duyma ve işitmedir.
•Matüridiye göre iman etmek mutlaka ibadet etmeyi gerektirmez. Peygamberler ibadetleri milletlerin diliyle anlatmışlardır.
•Prof. Dr. Sönmez Kutlu’ya göre Osmanlı döneminde Gazali’nin sufilikle ilgili eserleri, cumhuriyet döneminde de Said-i Nursi(Eşari mezhebindendir)’nin eserleri, Türkler arasında Hanefi- Matüridi kimliğinin zayıflamasında etkili olmuştur

Ebu Hanifeyi ve Matüridiyi kendisine imam seçmiş olan Türk milleti, maalesef bu iki büyük âlimin ilminden uzaklaşarak, Arap eşari anlayışının etkisiyle, milli kimliğinin ve dini anlayışının yok olmasının yolunu açmıştır. Bugün ilimden, fenden geri kalmışlığımız, milli kimliğimizi muhafaza edemeyişimiz, birbirimize şefkat ve merhamet gösteremeyişimiz, anarşinin ve bölücülüğün ABD ve AB’nin etkisinde kalmamız gibi sorunların temelinde yatan en önemli unsur kendi değerlerimizi unutmamızdandır. Dileğimiz yeni nesillerin yolunu iki büyük Türk alimi olan İmam-ı Azam ve İmam-ı Matüridinin aydınlatmasıdır.