HASATTA ACI TABLO

Denizli Ziraat Odası Başkanı Hamdi Gemici, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 32 milyon 428 bin 550 tonluk üretimin 1 milyon 659 bin 659 tonunun üretimde kaybedildiğini, 30 milyon 768 bin 891 tonluk kullanılabilir üretime karşın 4 milyon 840 bin 653 ton ithalat yapıldığını, 31 milyon 184 bin 199 ton yurtiçi kullanım, 17 milyon 776 bin 236 ton tüketim olduğunu belirtti.

Gemici, tahılda tohumluk kullanımının 2 milyon 143 bin 455 tonu, yemlik kullanımın 10 milyon 147 bin 467 tonu, endüstriyel kullanımın 327 bin 256 tonu, kullanımda kaybın 873 bin 667 tonu, ihracatın 3 milyon 505 bin 336 tonu, stok değişiminin 898 bin 428 tonu bulduğunu kaydetti. Gemici, şunları söyledi: “Yeterlilik derecesi mısırda yüzde 79,58’de, pirinçte yüzde 90,7’de, yulafta yüzde 94,28’de, diğer buğdaylarda yüzde 99,98’de, diğer tahıllarda yüzde 97,69’da kalırken, durum buğdayında yüzde 114,29’a, arpada yüzde 104,68’e, çavdarda yüzde 104,36’e çıkıyor. Toplam buğdayda yeterlilik oranı yüzde 102,23’ü bulurken, tahılda bu oran pirinç hariç yüzde 98,82, pirinç dahil yüzde 98,67’de kalıyor. Pamukta (çiğit) yeterlilik derecesi yüzde 100,68, ayçiçeğinde yüzde 52,44, kolzada yüzde 30,91 düzeyinde. Yeterlilik derecesi soyada yüzde 6,01’e kadar iniyor. Ayçiçeğinde üretim 1 milyon 320 bin ton üretim varken, tüketim 2 milyon 437 bin 479 ton. İthalat 1 milyon 851 bin 283 tonu buluyor. İhracat ise 507 bin 523 ton, kayıp ise 60 bin 501 ton. Kolzada, üretim 106 bin 450, ithalat 241 bin 315 ton, ihracat 6 bin 982 ton, kayıp 8 bin 183 ton, pamukta (çiğit) üretim 1 milyon 272 bin 800 ton, ithalat 10 bin 159 ton, ihracat 19 bin 342 ton, kayıp 84 bin 303 ton, soyada üretim 86 bin 540 ton, ithalat 1 milyon 368 bin 446 ton, ihracat 26 bin 525 ton, kayıp 18 bin 539 ton oldu.”

SEBZEDE KAYIP, TAHILDAN FAZLA
Sebzede 24 milyon 20 bin 259 ton üretimin 678 bin 542 tonunun üretimde kaybedildiğini, kullanımda kaybedilen 2 milyon 187 bin 57 tonla beraber toplam kaybın 2 milyon 865 bin 599 tonu bulduğunu bildiren Gemici, şöyle devam etti: Sebzede ithalat 72 bin 783 ton iken ihracat 1 milyon 549 bin 447 tona çıkıyor. Sebzede yeterlilik derecesi yüzde 106,75 düzeyinde. Sebzeler ürün grubunda en yüksek yeterlilik derecesi yüzde 111,85 ile domateste. Yeterlilik derecesi havuçta yüzde 111,56, biberde yüzde 109,96, hıyarda yüzde 109,10, taze soğanda yüzde 107,59, pırasada yüzde 105,82, kuru soğanda yüzde 105,45, ıspanakta yüzde 102,90, patlıcanda yüzde 101,44, kabakta (sakız) 100,93, karpuzda yüzde 100,83, turpta yüzde 100,67, lahanada yüzde 100,59, baklada yüzde 100,47, kavunda yüzde 100,39, bamyada 100,29, marulda yüzde 100,18, semizotunda yüzde 100,02 düzeyinde.
Buna karşın yeterlilik derecesi taze fasulyede yüzde 99,71, kuru sarımsakta yüzde 97,41, bezelyede yüzde 79,16 ile yüzde 100’ün altında bulunuyor. Üretim ve kullanımdaki kayıp, domateste 1 milyon 219 bin 33, karpuzda 454 bin 862, biberde 214 bin 941, kavunda 199 bin 730, hıyarda 198 bin 905, kuru soğanda 166 bin 109, patlıcanda 93 bin 427, lahanada 75 bin 56, taze fasulyede 70 bin 603, havuçta 57 bin 995, marulda 52 bin 422, kabakta (sakız) 39 bin 73, pırasada 27 bin 791, ıspanakta 25 bin 747, taze soğanda 18 bin 833, turpta 16 bin 954, kuru sarımsakta 16 bin 469, bezelyede 12 bin 576, baklada 4 bin 702, bamyada 3 bin 929, semizotunda 538 tonu buldu.”
NELER YAPILMALI
Gemici, üretim ve kullanımdaki kayıp dışında, tüketimde de çok büyük israf yaşandığını, başta sebze ve meyve olmak üzere milyonlarca ton gıda ürünü tüketilemeden çöpe gittiğini, ekonomiye büyük zarar veren kayıplarının en az indirilmesi gerektiğini bildirdi. Yaş sebze ve meyvede üretimden tüketime kadar kayıplar olabildiğini, çeşitli hastalık ve zararlıların yol açtığı bu durumun yanı sıra; don, dolu, kuraklık gibi hava koşulları nedeniyle de üretimde zaman zaman düşüşler meydana gelebildiğini belirten Gemici, şunları kaydetti: “Hastalık ve zararlılardan kaynaklanan ürün kayıplarının önlenmesi için üreticilerimizin eğitilmesi, zirai ilaca verilen desteklerin artırılması, ilaçtan katma değer vergisi (KDV) oranlarının düşürülmesi gerekir. Gübrenin, tekniğine uygun şekilde ve miktarda kullanımı, üreticilerin eğitilmesi, gübre, toprak analizi için verilen desteklerin artırılması, yine KDV oranlarının düşürülmesi elzem. Bunun yanı sıra hasat, taşıma, depolama, satış aşamasında da çeşitli kayıplar meydana geliyor. Tahılda dane kaybı önemli bir sorun. Ülkemizde hasat ve depolama safhasında meydana gelen kayıpların en aza indirilmesi gerekiyor. Tarım arazilerimizde tohum ekim aşamasında arazi iyi tesviye edilmeli. Çiftçilerimizin büyük emek ve masrafla üretmiş oldukları hububat ile diğer ürünlerin, biçerdöverlerle hasat edilmeleri sırasında meydana gelen tane ve sap kayıpları ile tane hasarlarını en aza indirme gerekliliği var. Biçerdöverlerin ayar ve bakımları çok iyi yapılmalı, Operatör belgeleri olan sürücülere hasat yaptırılmalı, Ürün sahibi hasat sırasında tarlasında bulunarak dane kayıplarını kontrol etmeli, sürücüyü uyarmalı, uyarıya uymayan operatörü en yakın Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe veya İl müdürlüğüne bildirmeli, Hasat olgunluğuna gelmemiş ürünler kesinlikle hasat edilmemeli, Hasat sırasında nem dikkate alınmalı, çiğ kalkmadan hasada başlanmamalı ve çiğ düşmeden hasada son verilmeli,Biçerdöverlerin hassas ayarları ürünün cinsi, durumu dikkate alınarak tekniğine uygun yapılmalı, biçerdöverlerin ilerleme hızı, biçerdöverin özelliğine, arazinin yapısına, ürünün cinsine göre belirlenmeli”