Kekik üreticisini kahreden fiyat çelişkisi: Tarlada 25, markette 223 lira

Dünya kekik üretiminin yüzde 75’ini tek başına karşılayan Denizli’de kekik hasadı başladı. Pamukkale’nin mahallelerinde yaygın olarak üretilen kekik harman yerinde saplarından ayrılarak tüccarlara satılıyor. Geçen yıl kilo başına 28 liraya kekik satan üreticiler bu yıl ortalama 25 lira fiyat alabildi. Kekikleri 85 ülkeye ihraç edilen Denizlili üreticiler market raflarında 300-400 liradan kilo fiyatına tanık olunca isyan etti. Tüm Türkiye’de yaygın şubeye sahip bir market zincirinde ise kekiğin kilo fiyatının bin 223 liraya kadar çıktığı görüldü. Girdi maliyetlerinin yükselmesi nedeniyle kazançlarının her geçen gün düştüğünü, artık günü kurtarma telaşı yaşadıklarını söyleyen üreticiler, “Aracı tüccarlar ve fabrika kazanıyor. Çiftçi bir şey kazanmıyor. Önümüzü göremiyoruz” diye konuştu.

ANCAK KARNIMIZI DOYURABİLİYORUZ
Yıllık 150 bin dekar alanda kekik üretiminin yapıldığı Denizli’de özellikle Pamukkale Ovası’nın dağ köylerinde kekik yetiştiriciliği giderek yaygınlaşıyor. Güzelpınar Mahallesi üreticilerinden Hasan Ali Çınar geçen yıl ürününe 27.5 liraya kadar fiyat aldığını belirterek, “Maliyetler çok yüksek. Gübre, mazot, ilaç fiyatları zamlandı. Bizler üreticiyiz. Bir şey kazanmıyoruz. Aracılar kazanıyor. Geçen yıl en son 28 liradan ürün satıldı. Her şeye zam geldi ama kekik kilo fiyatına zam yapmadılar. Önümüzü göremiyoruz. Biz anca karnımızı doyuruyoruz” diye konuştu.

ETİKETİ GÖRÜNCE ŞÖKE OLDUM
Zincir markette satılan kekiğin kilo fiyatının bin 223 liraya kadar çıktığını söyleyen üretici Muhammet Aksoy, “Markette etiket fiyatını görünce şoke oldum. Bir yanlışlık var diye tekrar tekrar hesap yaptım. Çiftçide kilo fiyatı 25-30 lira arasında. Markette baharatlık kekik bin 223 lira. Biz diyoruz ki; çiftçi ürününü değerinde satsın, emeğini kurtarsın. Mazotunu, gübresini kurtarsın. Bu kekiğin çapası var, işlemesi var. Üretici işçi çalıştırıyor, yevmiye hesabı var. Köylü diyor ki; bizim emeğimiz korunsun. Burada aracı kazanıyor. Fabrika ve tüccarlar kazanıyor. Köylünün elinden 30 liraya götürüyorlar, market raflarında bin 223 liraya satıyorlar” dedi.

ÜRETİCİNİN DAYANACAK GÜCÜ KALMADI
Üreticinin dayanacak gücü kalmadığını söyleyen Aksoy sözlerini şöyle sürdürdü: “Köylünün dayanacak gücü kalmadı. Artık her yere borcu var. Kooperatife, mazotçuya, gübreciye borçlu. Tüccarlar bu durumu fırsata çeviriyorlar. Çiftçi borçlu diye 25 liradan kekikleri alıp değerlendirmeye çalışıyor. Çiftçi daha çok zarar görüyor. Satmak zorunda kalanlar da oluyor. Ne yapsın adam, çaresiz… Gübre, mazot fiyatları almış başını gitmiş. İşçiye vermiş biçtirmiş, patozcuya vermiş kekik dövdürmüş. Her tarafa borcu var.”

ÇOK UÇUK MARKET FİYATLARI GÖRDÜM
Kekik üreticisi Mustafa Yeşildağ artan maliyetlere karşın ürünlerini çok düşük fiyatlara sattıklarını belirterek, “Çok ucuza ürün satıyoruz. Maliyetler ise çok yükseldi. Özellikle mazot, ilaç, gübre fiyatları çok arttı. Şimdi çiftçiden öldüm parasına ürün alıyorlar. 20 ile 27 lira arası fiyat verenler oldu. Hangi şartlarda bu ürünü yetiştirdiğimizi sormuyorlar bile. Ben marketlerin yoğun olduğu bölgelerde yaşıyorum. Çok uçuk fiyatlar gördüm. Bin lira, bin 200 liraları gördüm. Gram bazında 19 liraları gören marketler var. Bu bizi çiftçi olarak, üretici olarak üzüyor. Bizim çektiğimizi görmüyorlar. Mazotun, gübrenin fiyatını kıyaslamıyorlar. Marketçiler, aracılar çok yüksek paralar kazanıyor bu işten. Biz kazanmıyoruz” diye konuştu.

FİYATIN 50 LİRADAN AZ OLMAMASI GEREKİRDİ
Kekik üretiminin yaygın olduğu Haytabey Köyünde muhtar Hüseyin Akdeniz tüccarın verdiği kilo fiyatının 50 liradan az olmaması gerektiğini belirterek, “Bu yıl fiyatlar çok düşük. Geçen yıl piyasa 28 liradan kapandı şu anda 20-25 civarında… Bir litre mazot 30 lirayı buldu. 2 torba gübre 800’leri buldu. Neden kekik yerinde sayıyor? Şu anda üreticinin kazanabilmesi için 50 lira olması gerekirdi. Ama fiyatı tüccarlar belirliyor. Tüm maliyetler arttı. Üretici güçlükle iş yapıyor. Yaptıkları iş emeklerini karşılamıyor. Çiftçi önünü göremiyor. Odaların, tarım müdürlüklerinin bu işe el atması lazım. Her zaman kazanan aracılar, tüccarlar oluyor. Bunlar arasında rekabet varmış gibi görünse de öyle değil” ifadelerini kullandı.

ÖNCE BORÇLU ÇİFTÇİYİ HEDEF SEÇİYORLAR
Aracıların önce borçlu çiftçileri hedef seçtiklerini ve ürünlerini ucuz fiyattan almaya çalıştıklarını söyleyen Akdeniz sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bunlar önce borçlu üreticinin ürününü alıyor. Adamın gübre borcu vardır, kredi borcu vardır. Borcunu ödemek için illa ki tüccarı arayacak. Tüccar ilk etapta bunu bekliyor. Borcu harcı olandan ucuza topluyor. Şimdi bir de dolandırıcılar çıktı. Yüksek fiyat vererek malı alıyor. Para hesaba geçecek diye IBAN alıyor. Malı yükleyip gidiyor. Akşam oldu bu saatten sonra para yatmaz, yarına hesabında diyor. Ertesi gün çiftçi bakıyor para yok. Mahkemesi hala sürenler var. Birkaç gün önce iki çiftçi daha dolandırıldı. Bunu yetiştirmek için büyük emek çekiyorsun. Çapasından biçimine kadar emek harca, dolandırıcı hazıra konsun. Daha önce tanımadığınız tüccarlara mal vermeyin. Çok fazla dolandırılan oldu. Bildik tüccarlara verin, Emeğiniz boşa gitmesin. Yabancılara karşı dikkatli olun.”