FOTO – MAKALE :  KENT PLANLAMA TARZLARI

Kentler için fiziki uygulama planları tarih içinde gelişerek çeşitlenmiş ve değişik tarzlar doğmuştur. Antik Yunan döneminin Priene gibi İyonya kentleri “ızgara-plan” tarzında planlanmıştır. Bu tarz, günümüzde de oldukça yaygındır. Daha sonra, kentlerin içeriden savunulmasını kolaylaştıran “ışınsal” ya da “radial”kent planları gelir. Bu tarz, motorlu araç trafiğine sahip olan günümüz kentlerine pek uygun değildir. Aşağıdaki fotoğrafta paris’ten ünlü bir örnek göreceksiniz (C.D.Gaulle Meydanı merkezli):

Amsterdam kenti “ışınsal” planlamanın biraz değişik bir örneğidir:

Mexico City’den bir ışınsal mahalle planlaması örneği:

A.B.D. Arizona Eyaleti’nden bir örnek (ortadaki bölüm):

Yazımın başlangıcında belirtmiş olduğum “ızgara-plan” tarzına bir örnek olarak, İspanya’nın Barcelona kentinin 19. Yüzyıl’da uygulanmış olan Cerda Planı:

A.B.D.nin Los Angeles kentinin büyük bölümü “ızgara-plan” tarzındadır:

20. Yüzyılda A.B.D. ve İngiltere’den başlayarak yaygınlaşan “kurvilinear” (bükülen çizgisel) plan tarzına erken bir örnek olan A.B.D. Arizona Eyaleti’ndeki Sun City kenti, “ışınsal” tarzı da içeriyor:

“Kurvilinear” planlama tarzının biraz daha geliştirildiği bu örnek de A.B.D.nin Nevada Eyaleti’nden:

A.B.D.nin Florida Eyelati’nden ve daha yeni planlanıp inşa edilmiş olan banliyö mahallesi, “kurvilinear” planlama tarzının ulaştığı son yetkinliğe çok iyi bir örnektir. Görüleceği gibi, bu plan tarzında “cul-de-sac” (cepli çıkmaz sokak) tarzı ve otoparkla sonlanan iç yollar vardır:

Yine 20. Yüzyılda Avrupa’da yaygınlaşmış olan “küme-plan” tarzına Danimarka’dan güzel bir örnek. Bu örnek de aynı zamanda “kurvilinear” dağıtıcı yollar ve “cul-de-sac” yani “cepli çıkmaz sokak” tarzı sokaklar içermektedir:

Gelelim ülkemize. Yukarıda saydığım planlama tarzlarının örnekleri ülkemiz yerleşimlerinde yok değildir. Ama yine de kentlerimizde yaygın olan dokulanma, ya plansız kaçak yapılaşma ya da parselasyon düzeyini pek aşamayan ada-parsel düzenine dayalı imar planlarının iyi kötü uygulanışlarıdır. İstanbul’un gökdelenler semti Maçka’dan yorumsuz bir örnek:

Aynı semtin yaklaşık olarak aynı bölgesinden kuşbakışı bir görüntü:

Bu foto – makale’min sonuna geldik. Burada kullandığım fotoğrafların on bir tanesinin ilk örneğini bana sağlamış olan arkadaşım Nurulayn Tokullugil’e, izninizle teşekkür ediyorum değerli okurlarım. Burada yayınlanabilmeleri için ben yalnızca, o fotoğrafların telifli – filigranlı olanlarını; Google Earth’den kopyalayıp Paint programında işlediğim benzer görüntüleriyle değiştirdim.