DENİZLİ HOROZU

Güvercinleri yazdım, bu kez horozcular peşime düştü: “Bizi de yaz, bizi de yaz” dediler. Ayrımcılık yapmamak için “ horoz da bu memleketin öz evladı değil mi?” deyip, soğuk ama güneşli bir öğleden sonrasında “ horozseverlerin” peşlerine düşüp Bozburun’a gittim.
Neden mi? En uzun öten horozu dinlemeye..

En iyisi baştan anlatayım:
“Güvercin kardeşliği”ni hatırlıyorsunuz değil mi? Bendenizin kaleminden çıkan güvercin hikayesi çok sevilmiş. Bana telefon açıp görüşlerini ve tebriklerini aktaranlar olduğu gibi, sosyal medyayı işgal edenlerde vardı. Twıtter o gün güvercin severlerin istilasına sahne oldu. “Güvercin iyi güzel de, bunun bir de horozu var. Onu da yaz” dediler. Peki yazalım:

KADİM BİR HOROZ
Denizli horozu kadim bir ırk. Kökleri Laodikya’ya kadar uzanıyor. Prof. Dr. Celal Şimşek kazılar sırasında buldu. Bizimle de paylaştı. 1900 yıllık horoz kabartmasında bildiğimiz horoz dövüşü var ve üstelik Denizli horozu! Denizli horozu o dönemin en çok sevilen ve saygı duyulan hayvanları arasında yer alıyormuş. Günümüzde de bilinir ki; horoz, İslam ve Türk geleneklerinde de önemli bir sembol. Mevlevi dergâhlarında horozun olduğu yere uğur geleceğine inanılırmış. Aynı şekilde inananlara namaz vaktini duyurduğu için de horozun ötüşü mübarek kabul edilirmiş. İranlılar horoza, güneşin doğumunu müjdelediği için, sabah müezzini derlermiş. Horoz sembolünün Avrupa’da, özellikle orta çağda, inanç ve ümidin simgesi olarak sıklıkla kullanıldığı biliniyor. Anadolu’da halen insanlar küçük dileklerinin yerine gelmesinde horoz adarlar ve keserler.

ATHENA- ARES AŞKININ BEKÇİSİ
Peki Denizli horozu neden uzun uzun öter?..
Mitolojik hikayeye göre; Athena, Zeus’un karısı tarafından çirkinliği ile bilinen demircilik zaanatıyla uğraşan ateşler tanrısı Hephaistos ile evlendirilir. Hephaistos, sabaha kadar demir dövmekte, sabaha karşı döndüğünde ise hemen uykuya dalmaktadır. Bu duruma katlanamayan Athena ise gönlünü yakışıklı ve genç savaş tanrısı Ares’ekaptıptırır. Ares, Hephaistos’un yokluğunu fırsat bilerek her gece Athena’nın Knidos’daki evine gidip Athena ile birlikte olmaya başlar ve evin kapısında da bir askerini nöbet tutmak üzere görevlendirir. Asker, her sabah güneş doğarken Ares’e haber vermekte ve Ares’teHephaistos gelmeden toparlanıp evden çıkmaktadır. Zamanla, Ares ile Athena’nın birlikteliği tanrılar arasında duyulur ve dedikodular çıkmaya başlar. Zamanla, Ares ile Athena’nın birlikteliği tanrılar arasında duyulur ve dedikodular çıkmaya başlar.

Bu dedikodular, Hephaistos’un da kulağına gider ve bir plan yaparak onların bu birlikteliğini kanıtlamak ister. Athena’nın yatağına kendi hazırladığı demirden bir ağ serer ve güneşin doğmasıyla bu ağın kapanacağı bir düzenek hazırlar. Hephaistos sabırla beklemeye koyulur. Günlerden bir gün, Ares yine Athena’nın evine gider, o gün ise Ares’in kapıya bıraktığı asker uyuya kalır ve Ares’e güneşin doğduğunu haber veremez. Güneşin doğması ile birlikte Hephaistos’un kurduğu düzenek Ares ve Athena’nın üzerine kapanır. Artık Hephaistos bu birlikteliği kanıtlamıştır ve tanrılar tarafından ceza olarak Ares’in Trakya’ya sürülmesi kararlaştırılır. Bu duruma çok sinirlenen Ares kapıda uyuya kalan askerini horoza çevirir. O günden sonra horoza çevirilen asker, her sabah gün doğduğunda uzun uzun öterekAres’in kendisini affetmesini bekler!

HOROZUN SÜLALESİ VAR!
Gelelim günümüze;Amazon Akvaryum’un sahibi Sermet Kayabaşı’nın Bozburun’dakümesleri var. Kümeslerde 25 tane Denizli horozu var. Allah sizi inandırsın Sermet Bey horozun, babasını, babasının, babasını tanıyor. Başlıyor anlatmaya:“Safkan Denizli horozlarında olması gereken bazı işaretler vardır. Bunlardan bazıları Horozun ayakları tırnakları dahil siyah olmalıdır. Horozun gözleri koyu renkli (siyah) olmalıdır. Bariz şekilde kırmızı ve açık renk olmamalıdır. Kulak altında küpe adı verilen beyazlık olmalıdır. İbikleri genelde balta ibik şeklinde büyük ve dik olmalıdır. Küçük ve yatık ibik olmamalıdır. “
Devam ediyor:
“Denizli horozunun dinleyenleri rahatsız etmeyen, aksine dinleyenlere zevk veren uzun bir sesi olması gerekir. Bu yüzden sesi kalın olması tercih sebebidir. Ses ne kadar kalın olursa o kadar kulağa hoş gelir. Hatta yetiştiriciler bu farkı seslerle şöyle ifade ederler. Denizli horozu “ü” sesi ile ötmez. Ses en azından “ö” sesi olmalıdır. Daha iyi ses ise “o” ile ötümdür. Bu arada horoz “o” sesi ile başladı ise sonuna kadar “o” sesi ile ötmelidir.” En iddialı ötüş 24 saniye imiş..

HOROZCULAR HADİ GENE İYİSİNİZ!..
8 aylıkken ötmeye başlıyor ve 7-8 yaşına kadar yaşıyor. Denizli horozlarının Demirkır, Pamukkır, Al, Siyah, Pekmez kefi renkleri olduğunu öğreniyorum. Boyları 75 santim. Ünlü horozcu Halil Amca’nın horozlarının boyu ise 90 santim. İşin içine ırk girdiğinde bir horoza 4 tavuk eşlenmiyor, bir horoza bir tavuk. Kimlik için İsim veriliyor ve bu sayede deden toruna 8-9 nesil öncesi bilinmiş oluyor.

Meraklısına küçük not: Eskiden bahçeli evlerin ortalarından arıklar geçermiş. O evlerde ya Denizli horozu ya da Denizli güvercinleri beslenirmiş. Eski yetiştiriciler horozlarını çok temiz kümeslerde çok özel yiyeceklerle (kuru üzüm, zeytinyağlı buğday vb.) beslerlermiş. Bir genetik uzmanıymışçasına çok iyi damızlıkçılık yaparlarmış..Nerede o eski günler? Belediye mahalle arasından kümesleri yasakladığı için Denizli horozu artık yetişmiyormuş.. Anlaşılan kentleşme, Denizli horozuna zarar veriyor. Apartmanlarda horoz yetişecek değil ya?..