DENİZLİ İÇİN KADIN DOSTU KENT DENEBİLİR Mİ?

(BİR 8 MART YAZISI)
Kadın ve Demokrasi Derneği İl Temsilcisi Hilal Can, Özgecan cinayetine gönderme yaparak, Denizli’yi kadın dostu kent ilan etmiş. Bildiğimiz kadarıyla hunharca bir kadın cinayetinin işlenmemiş olması o şehri kadın dostu yapmaya yetmiyor. Bunun bir takım şartları var!

Birincisi: Kadın dostu kent olmak için kadının sağlık, eğitim, sosyal hizmetler, istihdam olanaklarının yanında erkeklerle birlikte kentsel yaşamın tüm alanlarında eşit bir biçimde yer almasının desteklemesi gerekiyor.
İkincisi: Şiddeti önlemeye dair mekanizmaların olması ve şiddet mağduru kadınların destek alabildikleri yapıların varlığı, fiziksel mekanların kadınların ve kız çocukları açısından rahat ve güvenli olması ve hatta sosyal yaşam planlarının eşitlikçi planlanması da şart!

Üçüncüsü: Kadın dostu kent olmanın en önemli koşulu kadınların karar mekanizmalarında etkin şekilde yer alması, yani kendini doğrudan etkileyen yerel politikalar üzerinde söz sahibi olması gerekiyor! Gelin şimdi Denizli’ye bakalım bu söylediklerimiz tutuyor mu?

İSTİHDAM VAR AMA KAYIT DIŞI ÇOK
Denizli’de kadın istihdamı yüzde 30.6. Bu oran tekstil sektöründe yüzde 48.87’lere çıkıyor. Bunun nedeni kadın severlikten çok tekstil sektörü. Antik çağdan beri dokumacılık geleneğini sürdüren bölgede kadın emeği yoğun olarak kullanılıyor. Güç istemeyen, emek yoğun çalışmayı gerekli kılan, makine ve dikiş gibi araçların “kadın işi” olarak görülmesinin kadın istihdamında payı büyük. Bir de erkek emeğine göre daha ucuz ve kadınlar daha kolay işten çıkarabiliyor! İstatistiklere yansımayan bir bölüm daha var ki, onlar da fabrikalarda kayıt dışı çalışanlar.

KREŞ YOK, EMZİRME ODASI YOK

Fabrikalarda emzirme odaları ve çocuk bakımı için kreş bulunmuyor. Mesela; Organize Sanayi Bölgesi’nde 100’ün üzerinde tekstil fabrikası olmasına, 20 binin üzerinde işçi çalışmasına, PTT, banka, cami, kafeterya, spor tesisleri bulunmasına karşın, kreş yok. Denizli merkeze 18 kilometre uzaklıkta çalışan binlerce kadın işçi, sabah evden çıkarken, çocuğunu emanet edecek, baktıracak yer bulamıyor. Karı-koca tekstilde çalışanlar ters vardiya sistemiyle çocukların bakım sorununu çözmeye çalışıyor. Kadın İstihdamını Geliştirme Platformu (KİEG) 2012-2013 yıllarında Denizli’de 18-70 yaş arası 116 kadın arasında dört ayrı anket yaptı. Anket sonuçları özetle şöyle: “Tekstilde vardiya ve uzun mesaili çalışma problemi var. Kreş saatleri ile çalışanın çalışma saatleri uyumlu değil. Mesai ücretleri son derece düşüktür. Ancak çalışanın uzun mesaiye itiraz hakkı bulunmuyor.Mesaiye kalan kadının tek isteği ise çocuğunun güvenli ellerde bakılması”

KRİZDE İLK İŞTEN ÇIKARILACAKLAR LİSTESİNDE

Fabrikaların işgücü ihtiyacını karşılayan ve günümüze kadar önemli bir figür olma özelliği taşıyan kadın işçiler krizde işten ilk çıkarılacaklar listesinde yer alıyor. 2007 krizinin ardından gelen 2009 ekonomik krizinde de durum değişmedi, erkeklerden daha az kazanan, yüzde 73’ünün asgari ücretin altında çalıştığı kadın işçiler önce kapı önüne kondu.

EVDE ÇALIŞANIN EMEĞİ ÖDENMİYOR

TUİK’in 2010 yılı verilere göre Denizli’de 5 bin 278 kadın evde çalışıyor. Yüzde 63’ü 35-50 yaş aralığında görünüyor. Bu kadınlar daha önce bir tekstil fabrikasında çalışmış evlilik veya çocuk gibi nedenlerden dolayı ayrıldıktan sonra ev eksenli çalışmaya devam ediyor. Ancak kendini evde “çalışır” görmediği için bu durum istatistiklere yansımıyor. Bu nedenle TUİK’in verileri çok gerçekçi değil. Evde çalışan kadın sayısı bu rakamın, çok üstünde. 

ŞİDDETE ŞİDDETLE KARŞIYIZ DA…

2013 yılında yapılan bir araştırmaya göre; Denizli kadınların en çok şiddet gördükleri iller sıralamasında 6’ncı. En çok boşanan iller sıralamasında da 4’ncü! İstatistik veriler Denizli’de boşanma oranlarının da yıldan yıla arttığını gösteriyor. 2006 yılında Denizli Aile Mahkemelerinde açılan 2 bin 889 davadan, bin 907’si boşanma davası ve yüzde 74’ü kadınlar tarafından açıldı. 2007 yılında 2 bin kişi boşanmak için mahkemeye başvurdu. 2008 yılının ilk 6 ayında bin 945 çift boşandı. 2009’da 2 bin 155, 2012’da 2 bin 245, 2013’te boşanan çiftlerin sayısı 2 bin 250 oldu. Denizli Barosu’nun araştırmasına göre boşanmayı en çok kadınlar istiyor!

KARAR MEKANİZMALARINDAKİ ORAN YÜZDE 10

TEPAV 2014 yılında 81 il için Toplumsal Cinsiyet Eşitliği karnesi hazırladı. Denizli Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi’nde ilk 10’da yer alıyor. İzmir 22’nci, Antalya 26’ncı sırada! TEPAV bu karneyi kadınların belediye meclislerinde temsili, lise ve üniversite mezunu kadın nüfusu, ergen yaşta annelik, anne ölüm oranı, kayıtlı istihdam oranlarını baz alarak oluşturdu. Eşitlik karnesinde İstanbul birinci, Tunceli ikinci geliyor, onu Düzce, Bolu ve Eskişehir izliyor. Bu iller aynı zamanda kadını güçlendiren iller.

Şimdi diyeceksiniz ki, Tunceli nere, Denizli nere?

Biri istihdamda birinci, diğeri karar mekanizmalarındaki kadın oranıyla ikinci! Tunceli’yi 2’nciliğe yerleştiren faktör kadınların karar mekanizmalarında aldıkları yer! Tunceli Belediye Meclisi en fazla kadının olduğu ikinci il. Denizli’de bu oran sadece yüzde 10.53, belediyede çalışan kadın sayısı da yüzde 21.53! bu verilerden yola çıkarak Denizli’nin “kadın dostu kent” olduğunu söylemek için henüz erken ancak gelecek açısından umut verici

NEDİR BU KADIN DOSTU KENTLER PROJESİ?

Kadın Dostu Kentler Projesi BM tarafından 2006 yılından beri hayata geçirilmeye çalışıyor. Bu projedeki amaç, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin hem yerel, hem de ulusal düzeyde geliştirilmesi. BM Nüfus Fonu –UNFPA ve BM Kalkınma Fonu-UNDP ve İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından yürütülüyor ve İsveç Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Ajansı SIDA tarafından finansa ediliyor. 2006 yılında 6 kent ile başlayan proje, 2012 yılında ikinci faza geçerek 12 kentle sürdürülüyor.

Şimdi başa dönelim ve tekrar soralım:

Denizli kadın dostu bir kent midir?…