REKLAMI GEÇ

DENİZLİ’DE BİR DÖNEM KAPANIRKEN…

8 Şubat 2016 Pazartesi

Önce Göveçlik İplik (GİPSAN), çok geçmedi fabrikanın temellerine ilk küreklerden birini atan İlter Panayır aramızdan ayrıldı. Rahmetli Panayır’ın Göveçlik İplik’le ilişkisi çok önceden kesilmiş olsa da, birkaç ay ara ile aramızdan ayrılmaları belki bir tesadüf, belki aradaki bağın kuvvetiydi. Kim bilir? Bunu artık ne İlter Panayır’dan, ne de GİPSAN’dan öğrenebiliriz. Kaldı ki Denizli’nin ilk iplik fabrikası, kapısına kilit vurduğu zamanda, yerini iş merkezleri ve konut alanı için terk ettiğinde de dile gelmedi. Bereket versin ki, İlter Panayır giderayak mazisini ortaya döküverdi de sessizlik biraz olsun aralanabildi. GİPSAN hakkında bildiklerimizin çoğu Panayır’a borçluyuz. Onun açtığı kapılar sayesinde ulaştığım birçok bilgi, belge ve fotoğraf tarihin tozlu rafları arasında kaybolup gitmedi. Göveçlik İplik’ten geride kalanlar bunlar şimdi. Bir zamanların efsanesi, binlerce insanın iş kapısı olan GİPSAN, Denizli’nin müteşebbis ruhunu en iyi yansıtan örneklerden biri, yatırım ve üretimin simgesidir! O’ Şimdi 98 bin metrekarelik arazisinin, sanayiden konut alanına dönüşmesini, kat yüksekliğinin de 2’den 8’e çıkarılması için bekliyor! GİPSAN’ın üzerinde iplik makineleri yerine, iş merkezleri, rezidanslar yükseldiğinde Denizli’de bir dönem kapanmış olacak. Aslına bakılırsa hep birlikte bir dönemin kapanıp yeni bir dönemin açılmasına tanıklık ediyoruz.
*********************************************
KÖY GİPSAN’IN YOLUNU AÇTI

1.Demirel Hükümeti zamanında başlayan Kalkınmada Öncelikli Yöreler (KÖY) teşvikleri 1968’ten itibaren verilmeye başladı ama Denizli bu kapsama ancak 1973 yılında dahil edildi. 3. Kalkınma Planı Mart 1972’de Nihat Erim hükümeti zamanında kabul edildiğinde Yüksek Planlama Kurulu üyeleri arasında Sanayi Bakanı Mesut Erez, Ticaret Bakanı Naim Talu vardı. Teşvikler sayesinde GİPSAN, DEBA, DENTAŞ gibi çok sayıda sanayi tesisi arka arkaya kuruldu. 22 Aralık 1972’de GİPSAN’ın temel atma törenine katılarak ilk harcı atanlarda Talu ve Erez’di. Nihat Erim 22 Mayıs’ta istifa etti, yerine Ferit Melen hükümeti kurdu ama Naim Talu bu hükümette de ticaret bakanlığı görevini sürdürmesi Denizli’nin işine yaramış 20 Şubat 1973’teki kararnamede KÖY kapsamındaki illerin arasına girivermişti.

denizli-de-bir-donem-kapanirken-seval-uysal-isin-asli-1

**************************************
DENİZLİ’NİN İLK İPLİK FABRİKASI

Göveçlik İplik Fabrikası’na eski bir dokumacı köyü olan Göveçlik talipti ve kurulması için 450 evlik arsayı neredeyse bedava denecek kadar çok uygun fiyata vermişlerdi. “Köyümüzde fabrika kurulsun, köylüye iş kapısı açılsın, başka şey istemeyiz” diyorlardı. Göveçlik İplik Sanayi (GİPSAN) yaklaşık 200 ortaklıydı ama büyük hissedarlar arasında Cevdet Panayır, Mehmet Nuri Yılmaz, Ali Baysal, Arif Yalınkaya, Lütfi Özgermi gibi isimleri sayabiliriz. Bunların yanında Almanya’da çalışan çok sayıda gurbetçi işçi de fabrikaya irili ufaklı ortak olmuştu. Projeyi Cengiz Bektaş çizdi. Fabrikanın temeli 22 Kasım 1972’de törenle atıldı. Törene Sanayi Bakanı Mesut Erez, Ticaret Bakanı Naim Talu katıldı. İnşaat başladı, Amerika’daki firmalarla ön anlaşma yapılmış, makinelerin fabrika içindeki yerleşim planları da gelmişti. Ancak makineleri almak için gerekli kredi bir türlü bulunamıyordu. O sorunu da Özal çözdü. Özal, kredi sorununu halletmiş, makineler de gelmişti. Fabrika 1974 yılı sonunda açıldı. Ancak açılış töreni yapılmadı. 600 işçiyle 3 vardiya halinde çalışmaya başladı. 1977’de fabrikanın kurucusu Cevdet Panayırcı prostat kanserinden öldü. Birkaç yıl içinde de ortaklar arasında ayrılıklar başladı. Ali Baysal, çoluk çocuğunu toplayıp Denizli’ye yerleşti ve fabrikanın başına geçti.Geliş o geliş..

Selem-Reklam

****************************
ALİ BAYSAL FABRİKAYI ZORLA ALMADI, BİZ VERDİK!

Baysal’ın GİPSAN’ın başına geçmesi dedikodulara da neden oldu, “Cevdet Panayır’ın elinden fabrikayı zorla aldı”dendi. 2012 yılında Denizli’nin tekstil tarihini konu alan Onların Hikayesi için Cevdet Panayır’ın kardeşi İlter Panayır’ın kapısını çaldığımda konu kendiliğinden açıldı. Rahmetli İlter Panayır o röportajda şöyle anlattı: “Ali Baysal’dan işin başına geçmesini biz istedik. Ortaklar tekstilden, iplikten anlamıyordu. Baysal Denizli’ye yerleşmişti. İplik fabrikası da para kazandırmaz olmuştu. Ortaklar ayrılmak istediler. 200’ün üzerinde ortak vardı ama büyük ortaklar sayısı 15’ti. Ağabeyim Cevdet Panayırcı 1977’de prostat kanserinden vefat etti. O öldükten sonra ortaklar birer birer kaçmaya başladı. 1977-80 arasında hisse satışları oldu. Hissesini satan kaçtı. Ali Bey istemese de fabrikayı almak zorunda kaldı. Ali Bey fabrikayı zorla almadı, biz zorla verdik. İş Bankası’ndan, Emekli Sandığı’ndan hisseleri topladı. ”
denizli-de-bir-donem-kapanirken-seval-uysal-isin-asli-3
*******************************************
DÜNYA MALINDAN TİKSİNDİM

İş Bankası’ndan, Emekli Sandığı’ndan hisseleri toplayıp fabrikanın tek patronu olan Ali Baysal GİPSAN’ın başına geçti ve fabrika tam 20 sene boyunca binlerce insana ekmek kapısı oldu. 2000 yılında eşi Fatma Hanım’ın ölümü Baysal’ı derinden etkiledi ve fabrikayı oğullarına bırakıp Kuşadası’ndaki oteline çekildi. Bir yıl sonra 2001 ekonomik krizi patlak verdi, 1950-57 ve 72 krizlerini beceriyle atlatan Ali Baysal ne yazık ki fabrikanın başında değildi. Çok sürmedi, 2008’de GİPSAN’ın kapısına kilit vuruldu. Bir zamanların efsane fabrikası kaderine terk edilmişti. Ali Baysal başında olsa fabrika kurtulur muydu? Tusan Otel’de saatler süren sohbetimizde bu sorunun cevabını şöyle vermişti: “Pamukçu pamuk vermedi, banka krediyi kesti, sendika zam istedi. Paranın bir kısmı İtalya’da, bir kısmı Almanya’da kaldı. Kabahat okta da vardır yayda da. Müessese sahibinin müessesede gölgesi bile yetermiş, sıkı çalışmadıktan sonra olmaz. El elinin eşeğini türkü çağırarak ararmış derler ya..neyse her şey olmuş bitmiş. Bundan sonra toparlanmak için öz sermaye lazım. Öz sermaye yok, sattığımızı götürüp bankalara verdik. Evleri satıp bankalara verdik. Benim yaşım genç olsa yeniden sarılırdım. Rahmetli babam “paran var mı dünya alem kulun, paran yok mu dünya alem düşman” derdi. Ben karım öldükten sonra dünya malından tiksindim.”

denizli-de-bir-donem-kapanirken-seval-uysal-isin-asli-4
*******************************************
GÖVEÇLİK İPLİK’TE ARTIK REZİDANSLAR YÜKSELECEK

Ali Bey o yaştan sonra fabrikanın başına gidip çalışmadı ama fabrika arazisinin satılması için çok uğraştılar. Çalmadık kapı bırakmadılar, işçilerin alacaklarını ödemek için İstanbul’daki evlerini, yalılarını satışa çıkardılar. Ödediler de ! O satış, fabrika kapandıktan 8 sene sonra gerçekleşti. Göveçlik’teki 98 bin metrekarelik fabrika arazisi 13 Kasım 2014’de aralarında tekstilcilerin ortak olduğu Naturak Gayrimenkul tarafından satın alındı, sonra bir başka firmaya satıldı. Bu bir dönemin kapandığını gösteren en güzel örnek. Denizli’de artık sanayi yatırımları, üretim dönemi bitmiş, AVM konut, rezidans cennetine dönüşmeye başlamıştı. GİPSAN’ın Göveçlik Köyü’ndeki 98 bin metrekarelik yeşillikler içinde arazinin vasfı yüzde 80 konut, yüzde 20 ticaret alanı şekline dönüştürüldü. Denizli Büyükşehir Belediye Meclisi’nde söz konusu arazinin imar planı değişikliğiyle ilgili oylamada, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının CHP’nin 17 ve MHP’nin 7 ret oyuna karşın Ak Parti’nin 43 ‘evet’ oyuyla kabul edildi. Bu konuda yapılan itirazlar sürüyor! 70’li yıllarda arsalarını “köye fabrika açılsın”, “ekmek kapısı” olsun diye yok pahasına veren köylülere gelince; bu tarih sıralamasında yerleri bulunmuyor!

MERAKLISINA NOT: İLTER PANAYIR VE GİPSAN, ALİ BAYSAL hakkında geniş bilgi ve röportajları Denizli’nin Tekstil Serüveni/Onların Hikayesi kitabımda bulabilirsiniz.

Not: Yazılar ile ilgili hukuki sorumluluk yazarların kendilerine aittir

Yorum Yaz

Aşağıdaki gerekli alanlara bilgilerinizi girmelisiniz. e-posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

 karakter kaldı