GÜVERCİN KARDEŞLİĞİ

Hasan Kazdağlı, Adem Oklu, Hayri Ün, İskender Damgacı, Mete Mazı, Necdet Özer, Mehmet Özsoy, Basri Metin, Turgut Tok..Birbirine benzemeyen, her biri ayrı alanda faaliyet gösteren bu isimlerin ortak noktaları güvercin sever olmaları. Kimi küçük yaşlardan itibaren güvercin beslemeye başlamış, kimi gençlik yıllarında, kimi de güvercinsiz yaşayamaz olmuş. Mesela Yrd. Doç. Dr. Hayri Ün’ün 80 tane güvercini var. Aziz Yıldırım’ın cezaevinden çıktığı gibi güvercinlerine koştuğu söylenir. Rahmetli Rauf Denktaş, Ata Demirel ve Hakan Ural’da sıkı birer güvercin sever olarak anılır. Anlayacağınız mesele o kadar basit değil. Siz siz olun güvercin deyip geçmeyin, anlatacaklarımı dinleyin!

*****************************************
ALT TARAFI KUŞ
Her şey İnşaat Mühendisleri Odası Eski Başkanı Yard. Doç. Dr. Hayri Ün’le sohbet ederken ortaya çıktı. O güne kadar kargadan başka kuş tanımayan bendeniz, Ün’ün ısrarlı, heyecanlı ve sevgi dolu anlatımıyla güvercinlere kulak kesilmek zorunda kaldım. “Alt tarafı kuş değil mi?” derken, öyle şeyler öğrendim ki, mutlaka aktarmalıyım: Güvercin bir kuş çeşidi ama o sadece bir kuş değil. Çünkü güvercin basit bir kuş değil. O sahibini tanıyor, evini biliyor, üstelik havada parende bile atıyor. O bir insan canlısı. O bir artist. Güzel olduğu kadar, hünerli de..

*********************************************
GÜVERCİN BARIŞ SİMGESİDİR
Güvercin gerek mitolojide, gerek kutsal kitaplarda, gerek sosyolojide sembol önemlere sahip. Güvercinle ilgili ilk dinsel bilgiler Tevrat’ta yer alır. Nuh Peygamber, tufanın dinip dinmediğini anlamak için bir güvercin uçurmuş. Güvercinin ağzında yaşamın sürdüğünü müjdeleyen bir zeytin dalıyla dönmesi onun evrensel barış simgesi olmasına yol açmış. Benzer biçimde güvercinin Hıristiyanlıkta da önemli bir yeri var. İncil’de Yahya tarafından vaftiz edilen Hz. İsa’nın başına “Kutsal Ruh”un beyaz bir güvercin olarak konduğu anlatılır. Bu nedenle güvercin Kutsal Ruh’un temsilcisidir. İslamiyet’te Hz. Muhammed’in Kureyşlilerden kaçarken Sevr Dağı’nda sığındığı mağaranın girişinin örümcekler tarafından ağla kapatıldığı, bir güvercinin de orda yuva yaparak onu kurtardığı aktarılır. İslamiyet’te aileye bağlılığın simgesi olan güvercin, insanlar arasında gönülden gönüle sevgi taşıyan bir hayvan olarak da bilinirmiş. Güvercinin bu denli önemle benimsenmesinden dolayı onlara birçok binada kuş evleri yapılmış. Anadolu’daki ilk örnekleri 16. yüzyıldan başlayarak camilerde, köprülerde, kütüphanelerde ve sivil mimarlık yapılarında görülebilir.

**************************************
SADECE DENİZLİ’DE YETİŞEN GÜVERCİN IRKLARI VAR
Şimdi bu girişten sonra güvercinleri tanımaya başlayabiliriz:
Güvercinlerin de aynı insanlar gibi Irk özellikleri var. Biz nasıl, beyaz, siyah, melez, sarı ırklara mensupsak, onların da çeşit çeşit ırkları var. Sadece Denizli’ye özgü Azman, Dolapçı, Yoz (Tokur) ve Katal isimleri ile uzun yıllardır yetiştirilen 4 adet ırk var. Bu dört adet güvercin ırkı Denizli ve yöresine özgüdür ve dünyada sadece burada yetiştirilir. Denizlililer sadece yetiştirmekle kalmayıp, örgütlenmişler de. Denizli’de güvercin ırklarının korunması ve ıslah edilmesi ile ilgili kurulan ilk dernek Güvercin Evi, 2000’lerin başında kurulmuş ve günümüze kadar halen faaliyetlerini sürdürüyor. Bu dernek aracılığı ile güvercinlerin envanteri çıkartılmış, bu kuşların fiziksel ve uçuş özellikleri belirlenmiş ve hazırlanan internet sitesi ile tüm dünyaya duyurulmuş. Avrupa Uçucu ve Dönücü ırklar federasyonu (EFU) üyelerinin Denizli’ye yaptıkları ziyarette güvercinler onlara tanıtılmış, güvercin fotoğrafçılığı yapan Thomas Hellman’da bizzat bu güvercinleri fotoğraflamak için Denizli’ye kadar gelmiş..

HAYRİ HOCA GÜVERCİN KİTABINI YAZIYOR
Güvercin yarışmaları da yine bu yıllardan itibaren gerçekleşmiş, 2010 yılında düzenlenen yarışmanın bir de ünlü misafiri olmuş. Pascal Naouma. O yarışmada Azman ırkı birinci seçilmiş. Azman’ın özelliği dünyada çok az sayıda olması. Yani anlayacağız Azman, dünyada kendinden başka kuş tanımıyor. Güvercin Evi’nin ardından Ladik Güvercin Kültürü Derneği’de kuruldu. Hayri Hoca’nın Denizli’nin kuş ırklarını anlatan bir kitap hazırlığında olduğu biliniyor, belki ilerde paneller ve sempozyumlarla Denizli’nin özel ırkları tüm dünyaya tanıtılacak.

*****************************************
BİRAZ TARİHİ BİLGİ
Hazreti Mevlana ve çelebilerinin de güvercin yetiştirdiği 1200’lü yıllarda Selçuklu Türkleri’nde de güvercincilik çok yaygındı. Anadolu Selçuklu devletinin hüküm sürdüğü şehirlerde özgün ırklar boy gösteriyordu. Denizli’nin dolapçı ırkı o dönemde çok muteber olmalıydı ki, 1254 yılında yapımı tamamlanan Akhan Kervansarayı’nın giriş kapısında ana süsleme figürü olarak kullanılmış. Günümüzden 20-30 yıl öncesine kadar Denizli’nin Sırakapılar ile İstiklal Mahallelerinde neredeyse her evde güvercin beslenirmiş. Güvercinlikler özenle ve çok temiz tutularak, nesilden nesile aktarılır, evlerin kapı girişleri de bu sevginin bir göstergesi olan güvercin figürleri bulunurmuş.

İŞTE SİZE GÜVERCİN KARDEŞLİĞİ
Denizli’nin ünlü güvercin severlerini başta saydım. PAÜ eski Rektörü Prof. Dr. Hasan Kazdağlı, eski Özel İdare Genel Sekteri Adem Oklu, İnşaat Mühendisleri Odası eski Başkanı Yard. Doç. Dr. Hayri Ün, DTO Başkanı Necdet Özer, Doç. Dr. Turgut Tok, Denizlispor eski başkanlarından Mehmet Özsoy, Damgacı Sarrafiye’nin sahibi İskender Damgacı, Mazı Kereste’nin sahibi Mete Mazı, Sebat Döviz’in sahibi Basri Metin, Doğan Rulman’ın sahibi Ramazan Doğan, OSB Md. Yard. Niyazi Ertürk. Bu isimlerin arasına Aziz Yıldırım’ı rahmetli Rauf Denktaş’ı, Ata Demirel ve Hakan Ural’ı da sayabiliriz.