Özel İdare İşhanı n’olacak?

Denizli Büyükşehir Belediyesi Özel idare İşhanı’nda sözleşmesi sona eren kiracıların sözleşmelerini yenilemiyor, yeni işyeri açacak olanlara da ruhsat vermiyor. Vilayetin hemen karşısındaki 6 katlı binada 240 kiracı bulunuyor, aralarında Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, Tapu Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma Vakfı ve Göç İdaresi gibi resmi kurumların yanı sıra çok sayıda işyeri var. Sözleşmesi bitenlere tanınan süre 31 Aralık! Sözleşmeleri devam eden kiracılardan bazıları da taşınma hazırlığı içine girdi bile. Mülkiyeti daha önce Özel İdare’ye ait olan depreme dayanıksız olduğu raporla belirlenen, satışa çıkarılan ancak alıcı bulamayan ve Özel İdare’nin kapatılmasıyla Büyükşehir Belediyesine devredilen İşhanı için tevatür çok! Bunlardan biri Denizli milletvekili Nihat Zeybekci’nin yıkılıp yeşil alan yapılacağına dair açıklaması. Hatırlarsanız, il Genel Meclisi’nin son oturumunda CHP’li meclis üyesi üye Bekir Çapar tarafından konu gündeme getirilmiş, bugün Pamukkale Belediye Başkanı olan, İl Genel Meclis Başkanı Hüseyin Gürlesin tarafından “Milletvekilinin kendi görüşüdür, herhangi bir görüşmemiz olmadı” sözleriyle yanıtlanmıştı. O görüşme yapıldı mı bilmiyoruz. Bildiğimiz bir şey 2009 yılında gündeme gelen Vilayet Meydanı Projesi’nde Özel idare İşhanı’nın yeri yoktu! Aslında bu iş hanının kent tarihinde hiç olmaması gerekiyordu. Çünkü onun bulunduğu yerde vali konağı vardı!

Biraz geri saralım ve anlatmaya başlayalım:
Bu kentin eskileri, özellikle de sanayiciler Vali Münir Raif Güney ismini hiç unutmazlar. Adı bugün bile dost sohbetlerinde geçer ve Denizli için yaptıkları övülerek anlatılır. Öyle ki; 1970-75 yılları arasında Denizli’de görev yaptığı süre içinde hangi taşı kaldırsanız altından o çıkar!

Önce kimdir?
Münir Raif Güney 1928 Siirt doğumlu. İki üniversite bitirdi. Ankara Üniversitesi’nde Siyasal Bilgiler ve Hukuk okudu. Denizli’ye gelmeden önce İstanbul’da bucak müdürlükleri, Kocaeli’nde vali yardımcılığı Gümüşhane ve Kars’ta valilik yaptı. 1970 yılında Denizli’ye tayin oldu.
Geldiğinde manzara şuydu:
Şehir nüfusu 141 bine dayanmıştı.
Tek devlet yatırımı Sümerbank vardı.
İrili ufaklı sanayi tesisleri, kurulmuştu.
Yurtdışına en fazla işçi gönderen iller arasındaydı. Gurbetçi işçiler memlekete yatırım yapmak istiyordu.
Şehirde dokumacı mahalleleri oluşmuş, bazı semtlerde apartmanlaşma, bazı semtlerde gecekondulaşma başlamıştı. Vali Güney yatırım yapacaklara yol göstermek, sanayi teşvikleri hakkında bilgilendirmek, Ankara’daki işlerin takibini yapmak gibi işleri üstlendi. Azim Cıvata, Şişe Cam, Bir Emek Televizyon Fabrikası, GİPSAN o sıralarda kurulur.
Ancak bunlar Vali’yi kesmez!
Organize Sanayi Bölgesi’nin kuruluşu, fuar alanı için EGS Park’ın alınması, Sanayi Odası’nın kuruluşu ve Babadağlılar Çarşısı’nın temelleri de o zaman atılır.

Bütün bunlar olurken;
Apartmanlaşma furyası başlamış, bazı semtlerde 7-8 katlı binalar dikilir olmuştu. Eskilerin yıkılıp yerine yenileri yapılırken vali konağı olarak kullanılan, mübadele öncesinde Rum sanayici Kimon Pondozoplu’ya ait olan iki katlı ev de nasibini alır. Gerisini Vali Münir Güney anlatsın:
”Göreve geldiğimde Vali Konağı eski bir Rum evi, şimdiki Özel İdare İşhanı’n olduğu yer. Bahçesi falan 200 metrekare bir yer ve kamyon geçtiği zaman sallanıyor. Yerler muşamba onlar da yırtık, kalorifer dairesinden dumanlar çıkıyor. Yatak odaları üst katta bir yangın çıksa hiç birimiz kurtulamayız. Bayındırlık Müdürü Abidin Bey’e kontrol ettirmesini söyledim. Elektrik Mühendisi Osman Bey’i çağırdı. İnceledikten sonra “Efendim bu evde oturulmaz, kauçuk kabloları fareler yemiş, her an yangın çıkabilir” dedi. Özel idarenin boş lojmanı vardı oraya taşındık.”

Sonrası malum; 1972 yılında Vali taşındıktan sonra konak yerle bir edildi. Yerine Özel idare İşhanı yapıldı. 6 katlı ve içinde 240 kiracıyı barındıran İşhanı’nın projesini Feridun Alpat çizdi, müteahhitliğini Hasan Gönüllü yaptı. Ziya Tıkıroğlu’nun yıllar sonra kaleme aldığı anılarında “zarif bir ahşap işçiliğinin en güzel örneklerini taşıyan, bahçe içine kurulmuş, demir kamelyalı villa ev” sözleriyle tarif ettiği konak meğer art nouveau ve art deco tarzında imiş! Prof. Dr. Necati İnceoğlu sayesinde yerle bir edip yerine Özel İdare İşhanı yapılan konağın 19. yüzyıl sonunda ortaya çıkan bu iki sanat akımından esinlenen nadide bir yapı olduğunu öğrenmiş olduk!
Vali Güney’i merak ettiniz değil mi?
Pondozoplu’nun konağı yıkıldıktan 3 yıl kadar lojmanda oturdu. İstiklal Caddesi üzerindeki tartışmalı arsaya vali konağını yaptırdı ama oturmak kısmet olmadı, 1975 yılında Eskişehir’e tayin oldu.