ŞEMS-İ TEBRİZİ DENİZLİ’DE YAŞADI MI?

Şems-i Tebrizi Denizli’de yaşamış olabilir mi? 

Bir rivayete göre evet! Rivayeti aktaran Prof. Dr. Önder Göçgün. Kaynak kişi Mevlana’nın en büyük torunu Şahabettin Uzluk. Önder Hoca 1985 yılında Selçuk Üniversitesi’nde görev yaparken, Mimar Dr. Şahabettin Uzluk’la tanışmış.1900 doğumlu Şahabettin Bey o zaman 85 yaşındaymış. Atatürk’ün, İnönü’nün dostu olarak anılıyormuş. Sevgili ve saygılı bir kişilikmiş. Ondan duymuş Önder Hoca. Şems’in aslında öldürülmediğini, Mevlana’nın bilgisiyle Konya’dan ayrılarak, Denizli’ye geldiğini söylemiş. Mevlana’nın Güneş’i, Sevgili dostu Şems-i Tebriz’inin ömrünü tamamladıktan sonra, Denizli’de vefat ettiğini anlatmış. Bana kalsa sonsuza kadar sorabilirim. Ama “Şems’in ölümü esrarını koruyor” diyor Önder Göçgün. Ve anlatmaya başlıyor: “Şahabettin Uzluk, yani Mevlana’nın en büyük torunu mimar doktordu. Aynı zamanda çok değerli bir araştırmacıydı. Mevlana hakkında tüm eserleri okumuştu. Bu araştırmalardan, yazılı kaynaklardan yola çıkarak söylüyordu. Şems öldürülmemişti. Mevlana’nın 400 metre ilerisindeki türbesinde de yatmıyordu. Orası sembolikti.”RİVAYETE GÖRE GİZLİCE DENİZLİ’YE GELDİ!
Önder Hoca ekledi: “Şems söylendiği gibi Konya’dan gizlice çıktıysa gelebileceği en ideal yer Denizli. Çünkü gidebileceği en yakın yer burasıydı. Denizli sancağı, ahiliğin merkeziydi” Ancak hiçbir kaynak Şems’in Denizli’ye geldiğini, burada yaşadığını işaret etmiyor. Geriye tek bir şey kalıyor. Şems, takma isimle burada yaşamış ve o isimle ölmüştü.
Peki İlbadı Mezarlığı’nda yatıyor olabilir mi?
“Olabilir”di ama bunun için geçmişi 11. yüzyıla dayanan İlbadı Mezarlığı’nda Mevleviliğe ait mezar taşlarının bulunması gerekirdi.
İnanmak isterim de..
İçimdeki kuşkucu diyor ki;
Şems gibi bir şahsiyet, her ne kadar takma isimle de olsa, mutlaka sivrilirdi.
Bir diğer ses de şöyle diyor:
Şems, hayata küsmüş, bir kenara çekilmiş olabilir miydi?
Bilmiyorum…VİCDANİ AKLAMA MI?
Peki Bu rivayeti ortaya atan Mevlana’nın en büyük torunu Şahabettin Uzluk sakın bir vicdani aklama yaşıyor olmasın?
Dedesinin günahı ağır gelmiş olamaz mı?
Şems’in ölümü esrarını koruyor. Bunun nedeni cesedinin bulunamaması. Birçok kaynak onun gerici güruh tarafından öldürülüp kuyuya atıldığı yönünde birleşir. Bu azgın kalabalık içinde Mevlana’nın oğlu Alaeddin’in olduğu da söylenir.

RİVAYETE göre;
“Alaaeddin, evlatlık alınan Kimya Hatun’a aşıktır. Ama Mevlana Şems-i Konya’da, yanında tutmak için, Kimya Hatun’la evlendirir. Alaeddin’de bunun için Şems’e diş biler. Onu hem babasından, hem de sevdiği kadından uzaklaştırmak ister. Şems’i öldürmek isteyenlerden haberdardır, babasına söylemek yerine onların arasına karışır ve bıçak da o saplar. Şems’ten öcünü alır.”
DERLER.
Rivayet bu..
Rivayet yazılı olmayan, dilden dile aktarılan sözlü anlatımdır.
Yani günümüzün söylemiyle SÖYLENTİDİR.
İçin de gerçekte, hayal gücü de bulunur.
Onun için her rivayete inandırıcı değildir.
Ama her rivayet heyecan vericidir. Prof. Dr. Önder Göçgün’e göre, bu PAÜ Sanat Tarihi Bölümü’nün İlbadı Mezarlığı’nda yapacağı araştırmalarla gün yüzüne çıkacak.
Belki EVET, Beki HAYIR yanıtını alacağız.
Umalım ve dileyelim.
İlbadı Kabristanı’nda Şems’in adını taşıyan bir mezar taşı bulalım.

POPÜLER ROMANLARDA “ÖLDÜRÜLDÜ” DENİYOR
Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü’nün Müdürü Doç. Dr. Nuri Şimşekler’in yorumu da şu: “Rivayetlerde ve son dönemdeki bazı popüler romanlarda Şems-i Tebrizi’nin bir cinayet sonucu öldürüldüğü belirtilir. Bu öldürülme olayıyla ilgili tek bilgiyi, bu tarihten yaklaşık 100 yıl kadar sonra yazılan Eflaki Dede’nin ‘Ariflerin Menkıbeleri’ adlı eseri veriyor. Burada Şems’in öldürüldüğünden bahsediliyor ancak aynı kaynakta yer alan bu bilgilere inanırsak, Şems’in mezarı bugünkü bilinen yerde değil, Mevlana Müzesi içinde Mevlana’nın babasının yanı başında olmalıdır. Bu, çelişki oluşturuyor. Bugünkü Şems-i Tebrizi Türbesi ise Mevlana’nın yaşadığı dönemden 150 yıl kadar sonra, o tarihte Konya’da yaşayan hem Hristiyanlar hem de Müslümanlarca şifalı olduğuna inanılan bir su kaynağının yanına yapılmış. Şems’in burada öldürülüp kuyuya atıldığının bilinip bilinmemesi bir tarafa, mezarının da nerede olduğu kesin olarak bilinmiyor. Bu konuda o kadar çok rivayet var ki; Konya’da 3 nokta, Türkiye genelinde 4 nokta, hatta İran ve Pakistan’da bile Şems’in mezarı ya da makamı gibi algılanan yerler var.”
ALAEDDİN’İN GÜNAHINI ALMAYIN
Mevlana Uzmanı Yazar Sinan Yağmur’un yorumu ise çok farklı. Bakın neler anlatıyor:
“Şems’in sır olup kaybolduğu yalandır. İnsanlar onun öldüğü-öldürüldüğü fikrine inanmadıkları için bu tür efsane ile avunmak istiyor. Ölümü vadesi yitip normal bir ölüm değildir. O dönemim Konya halkının ve Mevlana’nın oğlu Alaeddin’in günahını almaya gerek yok. Anadolu’da güçlü bir iktidar istemeyenler, Moğol komutanın zehirlenmesine tetikçilik yapmadığından Şems’e diş bileyen Haşhaşiler hakkında infaz fetvasını vermişlerdir. Bu konuda başta İsmail Kaygusuz olmak üzere orta çağ tarihçileri mutabıktır. Olay Konyalıların ve Şems ile arası pek iyi olmayan müzmin asi delikanlı yaştaki Alaeddin’e mal edilmek istenmiştir”

Meraklısına not:
1185 yılında Tebriz’de dünyaya gelen Şems-i Tebrizi’nin asıl ismi Mevlana Muhammed’dir. Melik Dad oğlu Ali’nin oğludur ve Azeri Türklerindendir. Şemseddin yani dinin güneşi lakabıyla anılmıştır. Hicri 645, miladi takvimle 1247’de öldürüldü mü, yoksa Konya’yı terk mi etti bilinmiyor.