AMERİKAN SİSTEMİ 4: BAŞKANLIK SİSTEMİ VE EKONOMİK DÜZEN
18 Şubat 2021 Perşembe
Oradayken, ABD Tipi Başkanlık Sistemi’ni de öğrenmek istemiştim. Günlük yaşam deneyimlerimle öğrenemezdim. Bu sistem özellikle kuvvetler ayrılığına dayanıyor. İngiliz Monarşisine duyulan tepkinin biçimlendirdiği bir felsefi temelde inşa edilen ABD Başkanlık Hükümeti sistemi; yasama, yürütme ve yargı organlarının kati ayrımını ve fren-denge mekanizmasını içerir. Bu mekanizma sayesinde bu organlar birbirlerine ancak fren ve denge mekanizması ile müdahale edebilmektedir.
Bu sistemin temel özellikleri 10 madde halinde sıralanabilir:
• Güçler ayrılığı katı ve belirgindir.
• Devlet başkanı-hükümet başkanı ayrımı yoktur.
• Başkan doğrudan veya dolaylı olarak halk tarafından seçilir.
• Kabine üyeleri başkan tarafından seçilir ve azledilir.
• Başkan yasama organının üyesi olamaz.
• Başkan görevi ile ilgili işlerden sorumludur.
• Başkanın yasama organını feshetme yetkisi yoktur.
• Yasama organı başkanı görevden alamaz.
• Başkan yasaları veto edebilir ve vetosu nitelikli çoğunluk ile aşılabilir.
• Fren ve denge mekanizması iyi işler ve organlar arasında uyum ve işbirliğini sağlar.
Bir ekonomik plan olarak da “Amerikan Sistemi”nden söz edilebilir. Bu sistem; 19. Yüzyılın ilk yarısında Amerikan politikalarına yön vermede önemli bir rol oynamıştır. Amerikan ulusunu güçlendirip birleştirme amaçlıdır. Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki ilk Hazine Bakanı Alexander Hamilton’ın “Amerikan Ekolü” düşüncelerine dayanır. Bu ekonomik plan üç tamamlayıcı bölümden oluşmuştur: Amerikan sanayisini koruma ve geliştirme amaçlı bir gümrük duvarı, ticareti desteklemek için bir merkez bankası, ve tarım pazarını karlı kılacak altyapıyı kurmak üzere bir federal mali destek sistemi.
Yazı dizisinin sonu