Çal Gazi ilkokulu eğitim kurumu olmalı

Bir süre önce çıkan yangında alevlere teslim olan, ahşap bölümleri tamamen yanmasına rağmen taşıyıcı sistemleri ayakta kalmayı başaran Çal Gazi İlk Mektebi’ne ilişkin değerlendirmeler sürüyor.

Kısa süre önce yanan Çal Gaz İlk Mektebi’nde incelemelerde bulunan Mimarlar Odası Denizli Şubesi yönetimi, yüreklere su serpen bir rapor hazırlamış, taşıyıcı sistemde hasar olmadığını ve kolaylıkla eski haline getirilebileceğini ifade etmişti.

“TARİHİ YAPILAR YANGIN TEHDİDİNE YENİK DÜŞÜYOR”
Mimarlar Odası Denizli Şubesi Yönetimi, yayınladığı yeni bir açıklama ile hem tarihi yapıların yangın tehdidi karşısındaki çaresizliklerini ortaya koydu, hem de Çal Gazi İlk Mektebi için ses getirecek teklifte bulundu.

Cumhuriyet’in erken dönem mimari özelliklerini temsil eden önemli eğitim yapılarından olan Çal Gazi İlköğretim Okulu’nun 24 Mart 2019 tarihinde çıkan yangında büyük hasar gördüğünün hatırlatıldığı açıklamada, “Ülkemizin her yerinde bulunan kültür mirasımız olan bu yapıların sayıları yangın tehdidine yenik düşerek ne yazık ki her geçen gün azalmaktadır. Bir dönemi anlatan ve mimari kültürümüzde önemli yeri olan bu tür binaların sahip oldukları özellikleri ile korunması esastır. Tarihi değeri olan bu gibi yapıların yangın gibi felaketler ile zarara uğraması, insanlar üzerinde moral ve psikolojik açıdan tamamen yok olmasından daha fazla etkili olabilmektedir” denildi.

Kültürel mirasın korunmasına yönelik olarak düzenlenen yangın güvenliği ile ilgili özel yönetmeliklerin sadece İtalya, İsviçre ve Portekiz olmak üzere 3 ülkede bulunduğunun ifade edildiği açıklamada, “Ülkemizde kültürel mirasımıza ait yapılar için düzenlenmiş özel bir yangın yönetmeliği olmamasına rağmen, 2007 yılında yürürlüğe giren “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği”ne 2015 yılında ‘Tarihi Yapılar’ adı altında bir bölüm eklenerek kısmen de olsa bazı mevzuat eksikliklerinin giderilmesi sağlanmıştır” ifadesine yer verildi.

1920’li yıllarda inşa edilen ve yığma taşıyıcı sisteme sahip olan Çal Gazi İlk Mektebi’nin uzun süredir kullanılmadığını, eski eser olarak tescilli olan bu yapının yeniden kullanıma açılması için ısıtma sistemi eklenmesi işinin ihalesinin yapıldığı ve yüklenici firmaya yer teslimi yapıldıktan sonra yangın olayının meydana geldiğinin dile getirildiğini açıklamada şu tespitlerde bulunuldu:

“Çal Gazi İlköğretim Okulu’nda Mimarlar Odası Denizli Şubesi, İnşaat Mühendisleri Odası Denizli Şubesi ve Denizli Büyükşehir Belediyesi KUDEB tarafından yapılan incelemelerde, taşıyıcı sistemi oluşturan ana gövde duvarların büyük bir çoğunluğunun yangından ciddi bir hasar almadan kurtulduğu tespit edilmiştir. Yığma yapılarda duvarlar taşıyıcı olduğu için duvarlardaki her türlü hasar doğrudan taşıyıcı sistemini ve yapının tümünü etkilemektedir. Binada yapılan incelemelerde yangından etkilenen bazı duvarlarda sıva tabakasını kaldırarak taşıyıcı duvarlarda çatlak oluşup oluşmadığı, malzemenin ve bağlayıcı harçların zarar görüp görmediği kontrol edilmiştir. İnceleme sırasında binanın ön giriş kapısının sağında ve solunda yer alan kısımların yangından aynı oranda etkilenmediği, ana girişin sol tarafında kalan bölümlerin göreceli olarak yangından daha fazla etkilendiği tespit edilmiştir.

Horasan harcı kullanılarak inşa edilen taşıyıcı taş duvarlardan ve yığma dolu tuğla ile örülen bölme duvarlardan oluşan binada, bazı tadilat işlemlerinin yapıldığı ve bu tadilatlar sırasında çimento bazlı bağlayıcı harçların da kullanıldığı belirlenmiştir. Bu incelemeler sırasında ne çimento bazlı harçlarda, ne de taş duvarlarda yangın sebebiyle oluşan çatlaklara ve ayrışmalara rastlanmıştır. Yapı taşlarında da şekilsel bozulma olmadığı tespit edilmiş, sadece birkaç duvarda binanın uzun süredir kullanılmamasından ve bakımsız kalmasından kaynaklanan bazı çatlakların oluştuğu, oluşan çatlakların biçimi, yeri ve boyutu yapıyı etkileyecek nitelikte olup doğrudan yangın ile ilişkili olmadığı tespit edilmiştir.

Yangın sırasında yapıda oluşan hasarların derecesi birçok faktöre bağlıdır. En önemli iki faktör ise yangın sonrasında ulaşılan sıcaklık derecesi ile malzemenin bu sıcaklığa maruz kalma süresidir. Çal Gazi İlköğretim Okulu yangınında, yangın başladıktan hemen sonra hızla yayılması ve ahşap döşeme ile çatının çok kısa bir zaman içinde yanarak yok olması, yapı içerisinde oluşan ısının hapsolmadığını ve bu yüzden de çok yüksek sıcaklık değerlerinin oluşmadığını gösteriyor.”

“EĞİTİM KURUM OLARAK KULLANILMALI”
Çal Gazi İlk Mektebi’nde bulunan taşıyıcı duvarların bakım ve onarımları yapıldıktan sonra kullanılabileceğinin yinelendiği açıklamada, “Çal Gazi İlk Mektebi, işlev değişikliği yapılmadan, mimari değeri, bellek değeri ve çevreye olan katkıları dikkate alınarak hızla onarılmalı ve ilköğretim okulu olarak kullanılmaya devam edilmelidir. Bu bina incelendiğinde, binanın işlev değişikliğini gerektirecek olan çevresel faktörler ve sosyokültürel değişimler ile özgün işlevini kaybetmiş olması söz konusu değildir. Çal Gazi İlköğretim Okulu’nun tekrar eğitime kazandırılması, toplumun geçmişiyle etkileşim kurmasını sağlayacak ve tarihi değerinin yeniden hayat bulmasına olanak tanıyacaktır” denildi.

Değerli kültür mirasının yangından zarar görmesinde kusurlu olanların bir an önce yargı önünde hesap vereceklerine inandıklarını belirten Mimarlar Odası Denizli Şubesi Yönetimi, “Çal Gazi İlköğretim Okulu’nun rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin yeniden hazırlanarak Koruma Kurulu’na sunulması ve kurulun onayını takiben restorasyon çalışmalarının başlanması gerekliliğini ilgili kurumlara hatırlatır ve konu ile ilgili üzerimize düşen görevi yapmaya hazır olduğumuzu bildiririz” açıklaması yaptı.