Bilirkişi raporu: Taş yapılar korunmalı

YAŞAR TOK
Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Aralık-2013’te taş yapılarla ilgili “korumaya gerek yoktur” şeklinde bir karar almış, bunun üzerine Mimarlar Odası Denizli Şubesi de geçtiğimiz Şubat ayında Denizli İdare Mahkemesi’ne yürütmenin durdurulması istemiyle dava açmıştı. Bu başvurunun ardından mahkeme, bilirkişi heyeti oluşturulmasına ve heyetin 22 Haziran’a kadar konuyla ilgili rapor hazırlamasına karar vermişti.

Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Bozkurt Ersoy’un yanı sıra, aynı bölümden Uzman Hasan Uçar ve Dokuz Eylül Üniversitesi Restorasyon Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mine Tanaç Zeren’den oluşan heyet çalışmasını tamamladı.

Alınan bilgiye göre, Prof. Dr. Bozkurt Ersoy, Doç. Dr. Mine Tanaç Zeren ve Uzman Hasan Uçar’dan oluşan bilirkişi heyetinin, “korumaya gerek yoktur” diyen Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun aksine, “taş yapılar korunmalı” yönünde görüş belirttiği, heyetin bu kararı verirken “mimari üslup, tarihi değer, yapıyı projelendiren mimarın niteliği ve kentsel bellek değeri” gibi kıstasları göz önünde bulundurduğu öğrenildi.

Bilirkişi heyeti raporunun eski Endüstri Meslek Lisesi bahçesindeki taş yapıların yıkımını önleyecek önemli bir adım olarak nitelendirilirken, şimdi gözler Denizli İdare Mahkemesi’nin vereceği karara çevrildi.

TARTIŞMA NASIL BAŞLADI?
Denizli İl Özel İdaresi ile Zorlu Holding sahibi Ahmet Nazif Zorlu arasında yapılan protokol gereğince, 10 bin metrekare üzerine inşa edilecek bir Arkeoloji Müzesi projesi hazırlandı. Proje alanı, mevcut EML taş yapılarını da kapsadığı için, yapıların korunmasına ilişkin ortaya çıkan tartışmalar, Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 2013 Aralık ayı başlarında verilen “korumaya gerek yoktur” kararıyla boyut değiştirdi. Oysa aynı kurul 2010 yılında, bu yapıların depreme dayanıklı olduğu raporu üzerine korunması gerektiği kararına varmıştı.

Mimarlar Odası Denizli Şubesi, kurulun Aralık-2013 başında aldığı yıkım yolunu açan ikinci kararını Bölge İdare Mahkemesi’ne taşıdı. Mahkeme, “yürütmeyi durdurma” ile birlikte konunun bilirkişi raporu ile araştırılmasına karar verdi.

EML TAŞ YAPILARININ ÖZELLİKLERİ
Uluslararası yarışmalarda ödülleri bulunan Denizlili mimar Cengiz Bektaş ve Mimar Necati İnceoğlu’nun verdiği bilgilere göre, EML taş yapıları, Denizli kent belleği için önemli yapılar. Söz konusu binalar, 1940’lı yıllarda Türkiye’de Teknik Öğretim Müsteşarlığı ve danışmanlık yapan Alman Mimar PoulBonatz’ın üslubunu taşıyor. Türkiye mimarlığının bir dönemini yansıtması açısından da önemli örneklerden sayılıyor.

Yapılarda hem taş, hem de betonarmenin kullanılmış olmasının ülkemiz mimari geleneği içinde öncü rol oynadığı, ansiklopedilerde örnek olarak yer aldığı, binaların inşasında kullanılan taşların bu yöreye ait olduğu, Anadolu mimari geleneğinden yararlanıldığı ifade ediliyor.