Yeşil alanın yapılaşmaya açılması TMMOB raporunda: Yönetmeliğe aykırı!

TMMOB (Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği) Denizli İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Mehmet Öztürk imzasıyla yayınlanan raporda imar kanunlarına ve yönetmeliklere aykırılıklara yer verildi.

TMMOB’un Denizli Büyükşehir ve Merkezefendi belediyelerine gönderdiği rapor şu şekilde;

MERKEZEFENDİ BELEDİYE BAŞKANLIĞINA

Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, Şemikler Mahallesinde bulunan 791 ada 1 no.lu parsel Denizli Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 11.01.2011 tarihli kararı ile 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planında “Spor Alanı” olarak planlanmıştır. Aynı parsel 20.11.2018 tarih ve 1078 sayılı kararla 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında da “Spor Alanı” olarak belirlenmiştir.

Mülkiyeti, özelleştirme kapsam ve programında bulunan Sümer Holding A.Ş.’ye ait parsel için Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak; 24.05.2024 tarihli ve 8530 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği yapılmış ve Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, Şemikler Mahallesi’nde bulunan 791 ada 1 no.lu parsel, spor alanından “Ticaret+Konut Alanı, Trafo alanı ve Park ve Yeşil Alan”a dönüştürülerek Belediyenizde 13.06.2024 tarihinde 1 ay süre ile askıya çıkarılmıştır.

TMMOB İKK olarak yapılan değerlendirme sonucunda;

Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, Şemikler Mahallesi, 791 ada 1 no.lu parselin mevcut 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli nazım ile 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarında “Spor Alanı” olarak planlı olduğu

Onaylanan imar planı değişiklikleri ile;

1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile “Ticaret-Konut Alanı” olarak,

1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile “Ticaret-Konut Alanı”, “Trafo Alanı” ve “Park ve Yeşil Alan” olarak,

1/1.000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile E:1.50, Yençok:5 Kat yapılma şartlarında “Ticaret-Konut Alanı”, “Trafo Alanı” ve “Park” olarak plan değişikliği yapıldığı görülmüştür.

Mevcut halinde ada bazında emsalin 1.00 olduğu görülürken yapılan plan değişiklikleri neticesinde 1 no.lu parsel için E:1.50 olarak düzenlenerek emsal artışı gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla bu tür bir emsal arttırımına gitmek ada bazında diğer parseller içinde örnek teşkil edecek olup şehircilik planlama esaslarına aykırılık teşkil etmektedir.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Yönetmelik” başlıklı 44. maddesinin, 1-a) fıkrasının, f bendi; “imar planı yapımı ve değişikliklerinde ilgili kriterlerin şehirciliğe ve kamuya ilgili hususlar,” Bakanlıkça çıkarılacak Yönetmelik ile belirleneceği şeklinde Kanun hükmü bulunmaktadır.

14.06.2014 tarihli ve 29030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren; Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin, “Mekânsal Kullanım Tanımları ve Esasları” 2 başlıklı Ek-2 tablosu; “i) Spor alanları: Fiziksel faaliyetlerin yapılabileceği tesisler, sosyal ve rekreatif alanları kapsayan ve sosyal amaçlı açık ve yeşil alanlar olarak belirlenen alanlardır” ifadesine yönelik kamu yararı amacıyla belirlenmiş alanlar, spor tesisi alanları, açık spor tesis alanları, yüzme havuzu, spor salonu gibi kentsel sosyal donatılar kapsamında planlanması gerekmektedir. Plan değişikliği sonucunda kentsel ve sosyal donatılar açısından, mevcut kentsel alanların ticaret+konut alanına dönüştürülmesi sonucu oluşacak artan nüfusa gerekli sosyal donatı ihtiyacı karşılanamamaktadır. Bu plan değişikliğinin yapı yoğunluğu artırılarak, yeni kentsel yeşil alanlar yerine nüfusa ek sosyal donatı alanı bırakılmadan yapılması planlama esasları, şehircilik ilkelerine ve kamu yararına aykırıdır.

TMMOB İKK olarak yapılan değerlendirme sonucunda;

Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, Şemikler Mahallesi, 791 ada 1 no.lu parselin mevcut 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli nazım ile 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarında “Spor Alanı” olarak planlı olduğu

Onaylanan imar planı değişiklikleri ile;

1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile “Ticaret-Konut Alanı” olarak,

1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile “Ticaret-Konut Alanı”, “Trafo Alanı” ve “Park ve Yeşil Alan” olarak,

1/1.000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile E:1.50, Yençok:5 Kat yapılma şartlarında “Ticaret-Konut Alanı”, “Trafo Alanı” ve “Park” olarak plan değişikliği yapıldığı görülmüştür.

Mevcut halinde ada bazında emsalin 1.00 olduğu görülürken yapılan plan değişiklikleri neticesinde 1 no.lu parsel için E:1.50 olarak düzenlenerek emsal artışı gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla bu tür bir emsal arttırımına gitmek ada bazında diğer parseller içinde örnek teşkil edecek olup şehircilik planlama esaslarına aykırılık teşkil etmektedir.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Yönetmelik” başlıklı 44. maddesinin, 1-a) fıkrasının, f bendi; “imar planı yapımı ve değişikliklerinde ilgili kriterlerin şehirciliğe ve kamuya ilgili hususlar,” Bakanlıkça çıkarılacak Yönetmelik ile belirleneceği şeklinde Kanun hükmü bulunmaktadır.

14.06.2014 tarihli ve 29030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren; Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin, “Mekânsal Kullanım Tanımları ve Esasları” 2 başlıklı 5. Maddesinde; “i) Sosyal altyapı alanları: Birey ve toplumun kültürel, sosyal ve rekreatif ihtiyaçlarının karşılanması ve sağlıklı bir çevre ile yaşam kalitelerinin arttırılmasına yönelik kamu veya özel sektör tarafından yapılan eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari tesisler, açık ve kapalı spor tesisleri ile park, çocuk bahçesi, oyun alanı, meydan, rekreyasyon alanı gibi açık ve yeşil alanlara verilen genel isimdir.” denilmektedir. Aynı Yönetmeliğin “Standartlar” başlıklı 11. Maddesinde; “(1) İmar planlarının yapımı ve değişikliklerinde planlanan alanın veya bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarında bu Yönetmeliğin EK-2 tablosunda belirtilen asgari standartlara ve alan büyüklüklerine uyulur.” denilmekte olup bahse konu parsellin mevcut imar planlarında “Spor Alanı” olarak planlı olan alan kullanım kararı, EK-2 “Farklı Nüfus Gruplarında Asgari Sosyal ve Teknik Altyapı Alanlarına İlişkin Standartlar ve Asgari Alan Büyüklükleri Tablosunda” imar planı, revizyonu veya imar planı değişikliklerinde bu tabloda belirtilen asgari standartlarda ayrılması zorunlu olan “Açık ve Yeşil Alan” olarak belirlenmiştir sosyal altyapı alanlarında dır. Ancak yapılan plan tadilatında eşdeğer alan belirlememiştir.

Aynı Yönetmeliğin “İmar Planı Değişiklikleri” başlıklı 26. Maddesinde; “(1) İmar planı değişikliği; plan ana karakterini, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararı amacı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanarak yapılır. (2) İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin ihtiyaçlarına esaslır. Yürütülecek imar planlarında gördülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz. (3) İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için: a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesis gerçekleştirince ilgili ihtiyaçtır bunca kelken kayra uygularına görsül alınır. b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamu ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hiç ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın özellişkesi soruntiyu yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında süzgücü ve id kona ayrılmaz kurulerle. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı veya etapla etki veya böğle içinde kalmalı, veya erişim mesafelerinin dikkate almaması ve uygulamışı temelden alanın tesisin yapılmasına müsait olması zorunludur.” Denilmektedir.

Plan değişiklikle konu 791 ada 1 parsel mevcut imar planında “SPOR ALANI” olarak planlı bulunmakta iken onaylanan plan değişikliği ile yukarıda belirtilen 3194 sayılı İmar Kanunu ve Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine aykırı olarak şekilde mevcut İmar planlarının sosyal ve teknik altyapı değişen borsalak, mevcut imar planlarında kişi başına düşen “Açık ve Yeşil Alan (Spor Alanı) miktarını azaltmaktadır. Onaylanan plan değişiklikleri bu haliyle Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine açıkça aykırıdır.

Ayrıca plan değişikliği gerekçesi olarak plan değişikliği açıklama raporunda; “Özelleştirme kapsam ve programında yer alan 791 ada 1 no.lu parsel ülke ekonomisine katkı sağlaması ve parselin etkin ve verimli değerlendirilmesi” şeklinde delinmektedir. Ancak mevcut imar planlarının yapım tarihinde o kentin projeksiyon nüfusuna göre gelecekte o kentte yaşayacak insanların ihtiyacı olan sosyal ve teknik altyapı alanlarının planlanmadığıdır. Bu alanlardan kamu elinde bulunan (mülkiyeti özelleştirme kapsamında dahi olsa) alanların sadece ekonomiye katkı sağlanması amacıyla plan değişikliğine konuda erilek; konut, ticaret vb. plan kararı getirilerek satışa konu edilmesi; şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına aykırıdır. Aynı zamanda Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin yukarıda belirtilen hükümleri çerçevesinde mevcut imar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kapatılması, küçültülmesi veya yerlerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılma zorunluluğu vardır. Zorunlu hallerde ise böyle bir değişiklik yapılabilmesi için yönetmelik hükümlerine göre değiştirilen sosyal ve teknik altyapı alanına eş değer bir alan ayrılması zorunludur. Onaylanan imar planı değişikliklerinde mevcut imar planından kaldırılan “Spor Alanına” eş değer bir “Spor Alanı” veya başka bir “Açık Yeşil Alan” ayrılmamıştır. Bu haliyle de bahse konu imar planı değişiklikleri imar mevzuatına açıkça aykırılık içermektedir.

Bu durum yine plan açıklama raporunda; mevcut imar planlarında 10.378 m² “Konut Alanı” olarak 3.749 m² “Spor Alanı” olarak planlanmış; 6.356 m² “Ticaret+Konut Alanı” olarak 3.749 m² “Spor Alanı” olarak 272 m² “Trafo Alanı” olarak planlanmış olduğu verilen tablolarda ifade edilmiş olup ayrıca açıklama olarak da “Konut Alanı” olarak bildirilmiştir. Ancak bu planların dışında esaslı olarak dikkate alınması gereken, nüfus artışı ve kentsel dönüşüm projeleri neticesinde, planlanan bölge nüfusu için gerekli sosyal altyapı olanaklarının yetersiz kalacağıdır. Yeni projelerle birlikte bölgelerin nüfusu artmakta ve bu artış doğrultusunda yeni sosyal altyapı ihtiyaçları da ortaya çıkmaktadır.

İmar planı değişikliği ile önerilen yeni nüfus yoğunluğu, 2023 yılı Merkezefendi İlçesi haline haluk büyüklüğü TÜİK verilerine göre 3,01 kişi olarak ele alındığında; plan değişikliğine göre alana getirilen ek nüfus yaklaşık 191 kişi olmaktadır. Belirtilen ek nüfus için yeterli olacak park alanına planda yer verilmemiştir. Plan değişikliği ile önerilen ek nüfusun ihtiyacı olan eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel tesislere ve ibadet alanlarına doğacak ihtiyacın önlenen yapı adasının merkezinden Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nde belirtilen yürüme mesafeleri geçmeyecek şekilde mevcut imar planında ayrılan alanlar içerisinde karşılanabileceği” şeklinde denilmiştir. Şehircilik ilke ve planlama esaslarında bu şekilde bir kabul mümkün değildir. Bu şekilde yapılacak plan değişiklikleri ile mevcut sosyal ve teknik altyapı dengesi bozulacak ve sosyal altyapı alanlarında kişi başına düşen donatı miktarı azalacaktır. Bu nedenle plan açıklama raporunda belirtilen açıklama; şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı açısından kabul edilebilir değildir.

Söz konusu plan değişikliklerinin yukarıda bahsedilen gerekçeler nedeniyle, 3194 sayılı İmar Kanunu ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına açıkça aykırı olduğu görülmekte olup; 24.05.2024 tarihli ve 8530 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanmış olan Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, Şemikler Mahallesi, 791 ada 1 no.lu parsel ile ilgili 1/25.000 ve 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Değişiklikleri ile 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğine itiraz eder, itiraz gereğinin yapılmasını saygılarımızla arz ederiz.

Gereğini bilgilerinize sunarız.

Mehmet ÖZTÜRK

Denizli İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri