“Toki c30 yerine c20 beton kullanıyor”

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Denizli Şube Başkanı Yrd. Doç. Dr. Hayri Ün, TOKİ’nin piyasadaki en düşük kaliteli C20’yi kullandığını iddia ederek, bu kalitedeki binalarda 10-15 yıl sonra betonda bozulma veya demirde paslanma olabileceğini ileri sürdü. Türkiye’deki bütün binalarda en az C30 sınıfı beton kullanılması gerektiğini söyleyen Ün, yaptığı yazılı açıklamada dünyada kamunun kullandığı binalarının servis ömrünün 50 yıl kabul edildiğini, bunun olabilmesi için TS EN 206-1 standardı olan C30 betonun kullanılması gerektiğine dikkat çekti.
Ün “Ülkemizdeki deprem gerçeği ve binalarımızın depreme dayanıklı olması gerektiği herkesin malumudur. Yani binalarımız yapıldığı andan itibaren olası yıkıcı bir depreme dayanıklı olmalıdır. Bununla birlikte bu dayanıklılığını servis ömrü boyunca koruyabilmelidir. Binalarımız yapıldığı anda depreme son derece dayanıklı olabilirler ancak yıllar içerisinde bu dayanımlarını kaybederlerse; bu durum da bizi bekleyen tehlikelerden birisi olacaktır. Bu risk yapılarda kalıcılık (durabilite) adı altında tüm dünyada tartışılmaktadır. Tüm dünyada kamunun kullandığı binalarının servis ömrü 50 yıl olarak kabul edilir. Bunun anlamı en az 50 yıl boyunca binalarımızın bizden bakım onarım ve güçlendirme istememesidir. Ülkemizde de bu konu ile ilgili standart TS EN 206-1 “Beton- Bölüm 1: Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk” adı altında 2002 yılının Nisan ayında resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu standart beton ve betonarme yapıların servis ömrü boyunca herhangi bir bozulmaya uğramaması için alınması gerekli önlemleri ve sağlanması gereken en düşük koşulları belirtmektedir. Bu standartta yapılarımızın maruz kalabilecekleri çevresel etkiler sınıflandırılmaktadır. Bunlar sülfat etkisi, donma çözülme etkisi, aşınma etkisi ve benzeri mekanik ve kimyasal etkilerdir. Etkinin şiddetine göre alınması gereken önlemler değişmektedir. Bu standart incelendiğinde binalarımızın yapımında kullanılması gereken en düşük beton sınıfı C30 olmaktadır” dedi.

“C30 KALİTE BETON KULLANILMALIYDI”
Ün, “Demirin beton tarafından tamamen sarılmasına ‘paspayı’ denir. Bir binada paspayı yeterli düzeyde sağlanmışsa beton, demirin paslanmasına engel olur. Böylelikle beton ve demir beraber çalışır, binaya gelen yükleri ve özellikle deprem yüklerini güvenli bir şekilde taşıyabilir. Bununla birlikte bilimsel olarak ‘karbonatlaşma’ olarak ifade edilen etkiyle beton, havadaki karbondioksitle reaksiyona girerek koruma özelliğini yüzeyinden itibaren kaybetmektedir. Koruma özelliğinin kaybedilmesi demire ulaştığında ise nemin de varlığında demir paslanmaya başlamakta, hatta bazı durumlarda paslanmanın ardından demirin sadece izi kalmaktadır. Böyle bir binada demir ve betonun birlikte çalışması ve gelecek deprem yüklerini güvenli bir şekilde taşıyabilmesi mümkün değildir. Böyle bir bina, depremde yıkılmaya mahkumdur. Servis ömrü boyunca bu korumanın devam edebilmesi için TS EN 206-1, orta derecede veya yüksek rutubetli havaya sahip binaların iç kısımlarındaki betonlar ve yağmurdan korunmuş, açıkta bulunan betonlar için en düşük C30 sınıfı beton kullanılması gerektiğini öngörmektedir” dedi.

“AKTEPE, HACI EYÜPLÜ VE AK VADİ C20 İLE YAPILDI”
TOKİ’nin yaptığı konutlarda C20 projelendirmesinin devam ettiğini sözlerine ekleyen Ün,
“Özellikle TOKİ’nin yaptığı konut binalarında hala C20 projelendirmesi yapmaya devam etmektedir. TOKi bugüne kadar Denizli’de çok sayıda bina yapmıştır. Özellikle Aktepe’de ve Hacı Eyüplü’deki bitirilen binalarda, Akvadi projesinde devam eden konut inşaatlarında proje beton sınıfı C20’dir. Bazıları halen devam eden Kınıklı, Sevindik, Gümüşler, Yeşilköy, Tavas, Acıpayam’daki 24 derslikli İlköğretim Okulu inşaatlarında ise proje dayanımları C25’tir. Sadece Acıpayam’da inşa edilen 100 yataklı devlet hastanesi inşaatı ile Sosyal Güvenlik Kurumu binasında proje beton sınıfı C30’dur. TOKİ Denizli İlimizde Pamukkale Karahayıt bölgesinde yeni konut inşaatlarına başlayacaktır. Bu projede 258 konut, 5 küçük 5 büyük pansiyon, 24 derslikli İlköğretim Okulu inşa edilecektir. Bu konutlarda da proje beton sınıfı C20’dir. Yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı Beton sınıfı C30 olmalıdır. Hatta yapının termal bir bölgede inşa ediliyor olmasından ve sülfat bulunma riskinden dolayı inceleme yapılmalı gerekli ise daha yüksek beton sınıfı kullanılmalı ve gerekli diğer önlemler alınmalıdır” dedi.

‘SORDUK “AFET YÖNETMELİĞİNE GÖRE YAPIYORUZ” DEDİLER’
Yetkililere C30 betonunu neden kullanılmadığına dair sorduklarını, kendilerine, “Biz afet yönetmeliğine göre projelerimizi yapıyoruz, O yönetmelikte en düşük beton sınıfı C20 kabul ediliyor” diyorlar. Afet yönetmeliği konuyu deprem hesaplamaları açısından ele almaktadır ve eğer betonarme yapıya zararlı olacak hiçbir çevresel etki olmayacak ise yapılarda C20 beton sınıfı kullanılabilir. Ancak ülkemizin hiçbir yerinde tamamen kuru kalacak yağmur ve nem etkisine maruz kalmayacak dış cephe betonları yoktur. Ayrıca Afet yönetmeliği en düşük C20 kullanılması gerekir hükmünü içeriyor. Bunun üzerinde beton sınıflarını kullanamazsınız şartı yoktur. Bununla birlikte resmi gazetede yayınlanan ve yürürlükte olan diğer standart olan TS EN 206-1 ise en düşük C30 betonu şartını getirmiştir” dedi.

TEK SORUMLU MESLEKTAŞLARIMIZ OLACAK
İnşaat mühendislerinin bina yapımında birinci derecede sorumlu olduğunu hatırlatan Yrd. Doç. Dr. Ün, “Binada dış cephedeki demirlerin paslanması da tespit edilirse mevcut standartlara uyulmadığı proje üzerine atılan imza ile tespit edilecek ve suçlu meslektaşımız olacaktır. İdareci ve işveren, ‘Biz teknik şartnamelere, yürürlükteki yönetmeliklere uygun olarak projesine göre yapın dedik. Bunun parasını verdik, binalar yapıldı. Biz diğer mevzuattan anlamayız.’ diyeceklerdir. Bu yüzden inşaat mühendislerimiz, attıkları imzanın arkasında durmalıdır. Olası bir adli soruşturmada yanlarında kimseyi bulamayacaklarını unutmamalıdırlar” dedi.