Serbest radikallere karşı antioksidan gıdalar

BANU URGANCI
Dünyamızı zamanla tüketiyoruz. Dünya tükenirken bedenlerimizde onunla birlikte tükeniyor ne yazık ki. Doğanın zenginliğini kaçırıyoruz avuçlarımızın arasından. Bunun farkında olan çok az sayıda insan var. Bu konuda bilinç çok önemli tabi ki. Ben de doğanın nimetlerinin faydaları konusunda vücudumuzu oluşturan hücrelerimize faydaları ile bu bilinçlenme sürecine katkıda bulunmak istedim ve Eczacı Mukaddes Başdil ile sizler için serbest radikaller ve antioksidanlar hakkında güzel bir söyleşi gerçekleştirdim. Bu söyleşiden sonra bilmediğiniz birçok şey öğrenecek ve beslenme tarzınızı gözden geçirmek zorunda kalacaksınız. Yapmanız gerekenler çok zor şeyler değil. Güzel bir beslenme programı hazırlayıp bunu hayat tarzı haline getireceksiniz.

Banu Urgancı: Serbest radikal nedir?
Mukaddes Başdil: Serbest radikaller vücudumuz oksijen kullanırken meydana gelen atık maddelerdir ve bu maddeler yüksek oranda tahrip edici özelliğe sahiptirler. Serbest radikaller tek elektronu olan moleküllerdir. Çift elektrona tamamlanabilmek için yanındaki molekülden bir elektron almaya ya da vermeye çalışırlar. Böylece dengeli ve balanslı hale gelirler. Daha çok serbest radikal oluşturan ve hücre hasarı yapan bu süreç zincirleme bir reaksiyona sebep olur. Hücrenin DNA’sına, enzimlerine, proteinlerine, enerji üretim merkezine zarar vererek imha eder.

Serbest radikaller, çeşitli moleküllerde oksidasyon hasarı yaparlar. Bu hasarın sürekli tekrarlanması ile doku yıpranması gelişir ve deri zamanla yaşlanır. Bunu şöyle bir örnekle açıklayabilirim; yeni yapılan bir araba hiçbir şekilde kullanılmasa bile günbe gün tek başına oksitlenmeye başlar. Oksitlenme ve serbest radikallerin oluşumu ile birlikte kaçınılmaz bir şekilde yaşlanma başlar.
Serbest radikallerin tek nedeni oksijen değildir. Çevre kirliliği, UV ışınları, sigara, alkol, fiziksel ve duygusal stres gibi faktörlerde içimizde var olan serbest radikallerin varlığını tetikler.

Banu Urgancı: Serbest radikal antioksidan ilişkisi nedir peki?
Mukaddes Başdil: Serbest radikallerin en kolay emilime edilme yöntemi antioksidanların kullanılmasıdır. Serbest radikaller vücutta gerçekleşen her işlemde, her aşamada doğal olarak meydana gelmektedir. Fakat normalde vücuttaki doğal antioksidan savunma sistemleriyle bu kararsız elektron yüklü kimyasallar büyük oranda yok edilmekte ya da uzaklaştırılmaktadır. Antioksidan savunma sistemi yeterince iyi çalışmıyorsa ve antioksidan gıdalar yeterli oranda yenilmiyorsa veya antioksidan özellikli desteklerden faydalanılmıyorsa serbest radikaller hücrelere zarar vererek birçok önemli rahatsızlığın başlangıcına zemin hazırlar ve de erken yaşlanmaya sebebiyet verir.
Serbest radikaller vücudun antioksidan aktivitesinden daha yoğunsa olduklarında bir dengesizlik
meydana gelir ve hücrelerde oksidatif hasar oluşur. Vücudumuzda bulunan antioksidanlar ve dışarıdan alınan antioksidanlar hem yaşlanmaktan hem de iç organları hastalıklardan korur. Mutlaka ihtiyaç duyulan antioksidanların dışarıdan alınması gerekli.

Banu Urgancı: Antioksidan kaynakları çok mu zor temin edilir?
Mukaddes Başdil: Antioksidanlar vücudumuzun doğal yapısında mevcut. Ancak yetersiz. Dışarıdan desteklemek gerekli. Antioksidan kaynaklarına çok rahat ulaşabiliriz. Antioksidanlar bitkisel içerikli tabletlerden alınabilir veya doğal ürünlerle de alınabilir. Doğal ürünlerle almak tabi her zaman için daha sağlıklı.
Vücudumuzdaki antioksidan enzim sistemleri, oluşabilecek anlık hasarları önleyebilmektedir. Sebze, meyve ve ilaç formülasyonları biçiminde alınan antioksidanlar, vücudumuzun antioksidan gücünü destekleyici etki gösterir.
Yaşlandıkça vücudun doğal antioksidan üretimi azalır. Uzmanlara göre antioksidan üretimi 25 yaşından sonra yavaşlamaktadır. Özellikle 25 yaşından sonra vücuda dışarıdan antioksidan takviyesi yapılması gerekli.

Meyve ve sebzelerin içerdikleri antioksidan kapasiteleri, sahip oldukları antioksidan etkili bileşiklerin miktarına ve türüne bağlı olarak farklılıklar gösterir.
Antioksidanları serbest radikalleri yok eden leş yiyiciler olarak da tanımlayabiliriz. Çok dengeli moleküllerdir. Serbest radikalleri ya bir elektron vererek yada tek elektron kabul ederek nötralize ederler. Serbest radikallerin miktarı antioksidanların kapasitesini aşarsa problem meydana gelir. Bu dengeyi korumak için takviye şart.

Banu Urgancı: Antioksidanları hangi doğal kaynaklardan alabiliriz?
Mukaddes Başdil: doğal kaynaklara geçmeden önce diğer bir serbest radikal çözümü olan detokstan bahsetmek isterim. Ara ara detoks diyetler yapmak lazım. Tabi bu detoks diyeti tercihlerimizi doğru olan ve zararı olmayan diyetler yönünde kullanmalıyız. Serbest radikaller oluştuktan sonra hem iç organlarda hem de deride oluşurlar. Deride en hızlı zarar verme şekli kolojen yıkımları. Kolojen yıkımı ile çizgiler ve elastikiyet kaybı oluşmakta. Ama iç organlarda da serbest radikaller bir süre sonrada tahribata neden oluyorlar. Serbest radikallerin zararlarını önlemek için iyi bir diyet sistemi gerekli ve yılda birkaç kez detoks diyeti uygulanmalı. Serbest radikallerin oluşumunda beslenme çok önemli.

Serbest radikallere karşı direnç kazanabilmek için içeriğinde selenyum, E vitamini, C vitamini, karoten, izo-siyonit, polifenol ve koenzim Q10 mineral ve vitaminlerini barındıran doğal besinler tüketilmeli. Genel adı berry olarak bilinen dut çeşitleri; karadut, beyaz dut, çilek, franbuaz, böğürtlen, yaban mersini, kuşburnu, ahududu, kiraz, vişne, kızılcık antioksidan deposu doğal besinlerden birkaçı. Bunların yanı sıra kırmızı renkte olan domates, kırmızı lahana ve kırmızı biber. Yine antioksidan deposu olarak sayabileceğimiz; brokoli, enginar, ıspanak, ceviz, bitter çikolata, bitki çayları, portakal suyu, kuş konmaz, kivi, ananas, tatlı patates, karpuz, üzüm suyu, şarap, pekmez, kuru fasulye ve daha bir çokları. Brokoli ve kiraz aynı zamanda detoks yapabilmek için birebir besin kaynakları.