İklim ve ekonomik sorunlar ile bilinçsiz üretim nedeniyle kekik, üreticinin elinde kaldı

Dünyada insan kontrolünde (kültür) üretilen kekiğin yüzde 75’i Denizli topraklarında yetişiyor. Özellikle Pamukkale’nin Gözler ve Uzunpınar mahalleleri ile Güney ilçesinde üretim yoğunlaşıyor. Çökelez dağının bereketli eteklerinde, 5 bin çiftçi 140 bin dekar alanda yıllık 16 bin tondan fazla kekik üretiyor.

Bu üretim bolluğu, ihracata aynı şekilde yansımıyor. Denizli, bu potansiyeliyle Türkiye’deki kekik piyasasının neredeyse tek hakimi. Türkiye’de satılan kekiklerin yüzde 85’i Denizli’de üretiliyor.

Fakat bu yıl iklimden kaynaklı sıkıntılar nedeniyle rekolte düştü.  Çiftçi, ilkyaz aylarındaki düzensiz yağışlar nedeniyle rekolte kaybının yüzde 50’yi bulduğunu söylüyor. Artan enflasyonun özellikle yakıt ve gübre fiyatlarını aşırı artırması rekolte kaybının diğer bir nedeni. Düşük rekolte ve artan maliyetler karşısında çiftçi yüksek fiyat beklerken taban fiyat 15, tavan fiyat ise 30 lira dolayında.

Rekolte kaybı yüksek, fiyatlar düşük

Kekik alış fiyatlarının üretim maliyetlerinin altında kalması nedeniyle de bazı çiftçiler ürünlerini satmak istemiyor. İhlas Haber Ajansı’na konuşan Uzunpınarlı çiftçi Hamdi Kayhan, destek eksikliğinden yakınıyor, çiftçinin zor durumda kaldığını söylüyor:

“Bu sene yağışlar çok olduğundan ilçelerdeki verim yüzde 50 düştü. Bu durumdan çiftçiler çok mağdur oldu. Gübre ve mazot fiyatları çok pahalı olduğu için çiftçiler çok sıkıntı yaşıyor. Çiftçiler kredi çekti ama daha kredi borçlarını ödeyemediler. Devletin bu konu da yardımını bekliyoruz.
Kekiklerimiz yaz aylarında hasat ediliyor. Haziran’ın başından itibaren, Ağustos’un sonuna kadar sürüyor. Bazı çiftçiler zamanında hasat yapmadığı için verimsiz oluyor. Çiftçiye destek olmadığı için verim ve üretim geçen seneye göre çok düşüşte.”

Kekikte PA değeri nedir?

Denizli kekiğinin dünya pazarına açılamamasının en önemli nedeni ise rekolte kaybı ve artan maliyetler değil. Denizlili çiftçinin gözden kaçırdığı en önemli detay PA değeri. Pyrrolizidine Alkoloid (PA) çoğunluğu yabani otlardan bulaşan doğal bir toksin. Her ne kadar doğal olsa da fazla tüketimi insan ve hayvan sağlığına zarar veriyor. Bu nedenle bu değerin belli bir oranın altında kalması gerekiyor.

PA analizinden geçemeyen kekik geri dönüyor?

PA değerinin neden olduğu piyasa kaybı için konuşan çiftçi Hamdi Kayhan, “Kekikte, ‘PA’ analizi diye bir şey var. Kekiği üreticilerimizden alan tüccarlar Denizli’den, İzmir’e ‘PA’ analizi yapmak için götürüyorlar. Sonra da üreticimizi arayıp, kekiğinizin ‘PA’ değeri tutmadı gelin alın, ya da gönderin 10 bin lira ulaşım bedeli kekiğinizi gönderelim diyorlar. Üreticiye hiçbir belge göstermeden, ‘PA’ değeri tutmadı deniyor. Sonra da, çok düşük bir fiyat verip, o fiyata üreticiler kekiği satmaya mecbur bırakıyorlar.” diyor.

Kekikte PA değeri nasıl düşürülür?

Oysa PA değeri yüksek çıkan bir kekiğin insanlarca tüketilmesi dünya sağlık kriterlerine aykırı düşüyor. Bu nedenle bu değer yüksek olan bir ürün ihracat vizesi alamıyor. Kekik üreticilerinin bireysel çabalarıyla PA değerini istenilen seviyede tutmaları mümkün. Tarım ve Orman Bakanlığı, bu konuda kapsamlı bir kılavuz hazırladı. Denizli özelinde yapılan çalışma sonrası hazırlanan kılavuzda çiftçinin “iyi tarım uygulamaları”na yönelerek PA değerini düşük tutabileceği belirtiliyor.

Kılavuza, Bakanlığın şu adresinden ulaşılması mümkün:

https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Bitki_Sagligi/Kekikte%20PA_Onlenmesi_Kilavuz.pdf