Büyükşehirin artı ve eksileri

Denizli Genç İşadamları Derneği üyeleri, geçtiğimiz günlerde çıkan yeni büyükşehir kanunu sonrası Büyükşehir statüsü kazanan Denizli’yi bekleyen artılar ve eksileri öğrenmek için PAÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ersan Öz’ü konuk etti.

“Bugün büyükşehir olsak 100 milyon TL daha fazla alacaktık”
Öz, hazırladığı bir saatlik sunumla, büyükşehiri tüm yönleriyle masaya yatırdı. Şiir Otel’de gerçekleştirilen etkinlikte konuşan Doç. Dr. Öz, yeni büyükşehir yasası sonrası Denizli’nin bugün büyükşehir belediyesi olsa, İller Bankası’ndan alacağı payın 100 milyon TL artmış olacağına vurgu yaptı. Öz güncel rakamlara göre Denizli’nin İller Bankası gelirinin 105 Milyon TL’den 205 Milyon TL’ye çıkacağını dile getirdi.

81 belediyenin 69’u borçlu
2012 kesin hesaplarına göre Türkiye’de belediyelerden 69’inin borçlu olduğunu söyleyen Doç. Dr. Ersan Öz, bunun Türkiye’nin yönetimsel olarak mahallileşememesinden kaynaklandığını söyledi. Türkiye’de belediyelerin yükü ağır ama geliri az diyen Doç. Dr. Öz, Türkiye’de yalnızca 12 belediyenin bütçe fazlası verdiğinin altını çizdi. 2012 bütçeleri incelendiğinde İstanbul, Kocaeli, İzmir, Ankara, Mersin, Bursa, Tekirdağ, Hatay, Antalya, Zonguldak, Muğla ve Kırıkkale belediyeleri toplam 193,5 Milyar TL fazla verdi. Buna karşılık 69 ilin toplam açığı 47,5 milyar TL.

Yerel Bütçelerin Genele oranı yüzde 1 artıyor
Türkiye’nin altına imza attığı AB Yerel Yönetimler Özerlik Şartı Sözleşmesi gereğince mahalli idarelere aktardığı kaynağın önemli oranda artması gerektiğine vurgu yapan Doç. Dr. Öz, Türkiye’nin mahalli idare bütçelerinin genel bütçeye oranlamasında orta sırada ülkeler arasında bulunduğunu söyledi. Yeni yapılan düzenlemeyle genel bütçeye oranla mahalli idare bütçesinin yüzde 21 olduğu Türkiye’de son yapılan büyükşehir yasasıyla 3,1 Milyar TL artış yapıldığını dile getiren Öz, yasanın oranı yüzde 22’den yüzde 23’e çıkardığını da söyledi.

Büyükşehir hangi vergilerden pay alacak?
İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ersan Öz, 2013 Martı’ndan itibaren yeni büyükşehir belediyelerinin o illerde toplanan genel vergilerin yüzde 6’sını, müşterek bahislere konu olan yarışmaların yapıldığı iller de o illerde toplanan eğlenve vergisinin yüzde 20’sini alacağını söyledi. Öz, ayrıca büyükşehire devredilen sosyal, kültürel, sportif ve benzeri tesislerin tüm vergi, resm ve harçlarının da 2013 Mart’ından itibaren büyükşehir belediyelerine aktarılacağını belirtti.

Bu durum belediyeleri denetmenliğe iter
Belediyelerin genel vergilerden alacaklarını arttırmak için vergi alacaklarının peşine düşebileceğine dikkat çeken Öz, “Büyükşehir belediyeleri elde ettikleri vergi hasılatların bir kısmı kasalarına kalacağı için toplamadıkları vergi tahsilatlarının peşine düşeceklerdir” dedi.

En karlı Belediye Muğla olacak
Büyükşehir ilan edilen 13 ilden en kazançlısının Muğla olacağını dile getiren Doç. Dr. Öz, “13 il arasında o illerde yaşayanlar başına en yüksek artış yüzde 77 ile Muğla’nın olacak. Muğla’daki bir vatandaş başına o kente ayrılacak ödenek yüzde 77 artarken, Denizli’de bu oran yüzde 48 olacak” dedi. Belediye kasalarına giren genel bütçe paylarında da Muğla’nın yüzde 90 artışla 13 il arasındaki en kazançlı il olduğunu söyleyen Öz, Denizli’nin de yeni düzenlemeyle genel bütçe payanın yüzde 33 ila 52 arasında artacağını belirtti

Maliye Bakanlığı önce alacaklarını tahsil edecek
Yeni düzenlemeyle belediyelere gönderilecek ek ödeneklerden Maliye Bakanlığı’nın direk kesinti uygulayacağını da belirten Öz, belediyelerin devlete olan borçlarının yeni gelir kalemlerinden Maliye Bakanlığı’nca direkt olarak kesileceğini söyledi. Öz, bu durumun devlete borçlu belediyelerin bir süre yeni ödeneklerden yararlanamayacağı anlamına geleceğini ima etti.

Vatandaşlara Büyükşehir vergileri geliyor
Yenhi 13 Büyükşehir’de yaşayan vatandaşları yeni vergi yüklerinin de beklediğine dikkat çeken Öz, emlak vergisinin yüzde 10 artacağını söyledi. Meskende emlak vergisi oranının binde 1 olan payın binde 2’ye, işyeri ve benzeri yerlerdeki oranın binde 2’den 4’e, arazide binde 1’den 2’ye ve arsada ise binde 3’ten 6’ya çıkacağını söyleyen Öz, “Denizlililer de bu yeni düzenlemelerden etkilenecek” dedi.

Trafik sigortası ve KASKO’ya büyükşehir zammı
Ersan Öz, şu an Denizli gibi büyükşehir olmayan illerde genel düzenlemeler gereği riskin düşük olması nedeniyle trafik sigortası ve kaskonun daha uygun rakamlarda olduğunu belirtti. Öz, yeni Büyükşehirlere ait plakalara Mart 2013 tarihinden itibaren Trafik Sigortası ve KASKO’da büyükşehir riskinden kaynaklı ek maliyet yükleneceğini de söyledi.

Basit usul kalkıyor
Öz’ün verdiği bilgilere göre, büyükşehir esnafı için basit usül vergilendirme şekli de kalkıyor. Yasanın, “Her türlü emtia imalatıyla uğraşanlar, her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar, inşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar, motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işiyle uğraşanlar, eğlence ve istirahat yerlerini işletenler büyükşehir olunmasıyla birlikte basit usulden gerçek usule geçeceklerdir” tanımı yaptığını dile getiren Öz, “Şu ana kadar defter tutmayan, geçici vergi, gelir vergisi ödemeyen basit usule tabi esnaf büyükşehirle birlikte bu yükümlülüklerin hepsini yerine getirmek zorunda kalacak” diye konuştu.

Kırsal’da muafiyet emlak vergisi ve su ücretlerini kapsamıyor
Yasanın uyum sürecinin zorlukları göz önünde bulundurularak kırsalda 5 yıl vergi muafiyeti getirdiğine vurgu yapan Öz, ancak muafiyet kapsamı içine emlak vergileriyle su ücretlerinin girmediğini söyledi. Öz, “5 yıl boyunca devlet kırsaldaki vatandaştan yalnızca geçimini teminine yönelik olduğu tespit edilen işletmelerinden vergi almayacak. Ancak örneğin o vatandaşlar emlak vergisi ödeyecek. Şu an su abonesi olmayan çok sayıda kırsal kesim vatandaşı, abone olacak ve su ücreti ödemeye başlayacak” dedi.

Öz’e söyleşisinin ardından DEGİAD Yönetim Kurulu Başkan Vekili Melek Sözkesen tarafından bir teşekkür plaketi verildi.