MMO’da su kirliliği paneli

Denizli topraklarından akan iki önemli akarsu üzerinde on yıllardır yaşanmakta olan çevre kirliliği sorunları, 17-22 Ekim tarihleri arasında gerçekleşmekte olan TMMOB haftası etkinliklerinde konuşuldu. Yazarlarımızdan Yaşar Tok’un 2014-15 döneminde 13 ay devam eden Büyük Menderes yazılarıyla gündem oluşturan nehrin kirlilik sorunu, PAÜ Biyoloji Bölümü öğretim Üyesi, Çevre ve Su Araştırmaları Dernek Başkanı Prof. Dr. Mustafa Duran’ın da katılımıyla gerçekleşen panelde tartışmaya açıldı.

MMO Konferans salonunda saat 14.00’te gerçekleşen panelde, daha çok Büyük Menderes Nehri’nin kirliliği, tarihi-kültürel değerleri ve turizm vb. potansiyeli üzerinde duruldu.

İlk sözü alan Yaşar Tok sunumunda, Büyük Menderes Nehri’nin, kaynağından denize ulaştığı noktaya kadar olan 548 Km’lik güzergah boyunca eski çağlarda ve antik dönemde su kültürü ile ilişkili toplumların kurdukları uygarlıkları ele aldı. Afyon’un Dinar ilçesinden başlayan ve Aydın Söke ilçesinde deltada denizde dökülen nehrin farklı tarih dönemlerinde farklı toplumlara ev sahipliği yaptığını, ancak buna karşı her dönem ortak bir su kültürünün toplumsal ilişkilerde ve gelişmelerde belirleyici rol oynadığının altını çizdi.

Daha sonra nehrin kirliğine ilişkin gezi ve gözlemlerini aktaran Tok, Büyük Menderes’in kirliliğinde sanayi, insan yerleşmeleri ve şehirleşme ile tarımsal üretim ve doğaya doğrudan müdahalenin yarattığı tahribatı fotoğraf slaytı eşliğinde dinleyicilerle paylaştı. “Büyük Menderes Nehri bir rant alanı değil” diyen yazarımız sözlerini şöyle sürdürdü:

“Üzerine geliştirilen ve geliştirilecek projeler bu nedenle pek rağbet görmedi, görmeyecek gibi görünüyor. Çok uzun bir mesafe. Hiçbir grubun, yatırımcının ilgisini çekmez. Yap-işlet-devret modelini her kapıyı açan maymuncuk gibi kullanan devlet, bu modeli Büyük Menderes üzerinde bu nedenle uygulayamaz. Kendisi de böyle bir yatırım yapmak istemez. Sonuçta Menderes ölmeye yatmış, bu böyle devam eder. Suyu kullanan ya da etkilenen halkın katılımı olmadığı sürece doğrudan bir çözüm imkansız görünüyor.”

Panelin ikinci ve son konuşmacısı Prof. Dr. Mustafa Duran ise akademik çalışmalarını özetleyerek başladığı konuşmasında, Büyük Menderes üzerindeki kurtarma ya da havza projelerinin her zaman olduğunu ve bundan sonra da olmaya devam edeceğini vurguladı.

10 yıldan beri Menderes nehrinin kirliliğini üniversite olarak izlediklerini belirten Prof. Duran, “Büyük Menderes Nehri havzasında şu ana kadar Avrupa Birliği, bakanlıklar, TÜBİTAK ve üniversiteler olmak üzere onlarca proje yapıldı ve rapor sunuldu. Projeler devam ediyor” diyerek başladığı konuşmasında, kirlilik sorunu olarak görülen unsurların görünenden daha fazla zarara yol açtıklarını ve gündelik yaşantımızı etkileyecek bir kirlenme yayılımına yol açtığını söyledi. Prof. Mustafa Duran “Kim? Nasıl? Kirletiyor!!!” başlıklı sunumunda nehirdeki kirlilik olgusunun kaynaklarını şöyle özetledi:

“Tekstil, deri, tarım, şehirleşme, yer altı kaynaklarının azalması, kuraklık-susuzluk (suyun buharlaşması, kanallardaki su kaybı, su itilafları), atıklar (sanayi, jeotermal, hayvansal, kanalizasyon), su yapıları (baraj ve gölet yapımındaki karmaşa!!!), mevzuat (yasa ve yönetmelik çok; boşluk da çok), koordinayon eksikliği ve örgütsel çatışma (kurum içi ve dışı çatışma, alt/üst havza yetki karmaşası), denetim (kim nasıl yapacak, ne kadar yapacak), sel taşkın (barajlar/hes ve ticari kaygılar, yatak ıslahı, doğru zamanda su salımı-mevsimsel elektrik üretimi…)”

Yapılan konuşmalar ve dinleyicilerin katkı yapan konuşmalarından sonra panel sona erdi.

Panel bitiminde TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Mimar Cüneyt Zeytinci, panel konuşmacılarına birer teşekkür plaketi verdi.