DEĞİŞİKLİK 19 MADDEDEN İBARET DEĞİL

Buraya kadar tümüyle veya büyük ölçüde değiştirilmesi söz konusu olan Anayasanın maddeleri karşılaştırılmalı olarak verilmiş ve değerlendirmelerimiz maddelerden sonra gelmek üzere yapılmıştır. On dokuz madde kökten değişirken, yirmi dokuz madde de bağlantısı nedeniyle değişmektedir. Bu maddeler çalışmamız içinde yer almamaktadır.

Ancak özetlemek gerekirse, “bakanlar kurulu” yazan her maddede bunun yerini “cumhurbaşkanı” almıştır. Bakanların kurul halinde yapacakları tüm görev ve yetkileri cumhurbaşkanına geçmektedir.

Daha önce, Bakanlar kurulunun teklifi ile atanan genelkurmay başkanını, doğrudan ‘parti genel başkanı’ olan cumhurbaşkanı atayacaktır.

Milli güvenlik kurulunun yapısı değişikliğe uğramakta, buradaki Cumhurbaşkanı etkisi çok artmaktadır. Kurulun gündemi; Cumhurbaşkanı yardımcıları ve Genelkurmay Başkanının önerileri dikkate alınarak Cumhurbaşkanınca düzenlenmektedir. Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Milli Güvenlik Kurulu Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında toplanacak, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecektir.

Anayasanın 123. Maddesinde “…Kamu tüzelkişiliği, ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulur.” Hükmünün “…Kamu tüzelkişiliği, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur.” Haline getirilmesi maddenin “İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzel kişiliği” başlığı ve “İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir. İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır” hükümleriyle birlikte değerlendirildiğinde, cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile özerk veya otonom bölge/ eyalet gibi kamu tüzel kişilikleri kurmak mümkün hale geliyor.

Anayasanın 127. Maddesinde yer alan, “…Milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idareler organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimler milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır…” hükmü yürürlükten kaldırılmaktadır. Yerel seçimlerin genel seçimlerle birleştirilmesi söz konusu olmayacaktır. Mahalli idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile kendi aralarında birlik kurmaları dahi cumhurbaşkanı iznine bağlanmaktadır.

SON SÖZ
Anayasa değişikliği teklifini, karşılaştırmalı metinlerle açıklamaya çalıştık. Seçim sistemimizdeki %10’luk seçim barajı ve giderek daraltılan seçim çevreleri devam ettikçe, milletvekili sayısının arttırılmasıyla daha dengeli ve adaletli bir temsil sağlanmayacaktır.

2010 değişiklikleriyle yürütme organının, yani hükümetin emrine alınan yargı ve yargının kaderini elinde tutan HSYK’nın yeniden ‘dizayn’ edilerek bu kez cumhurbaşkanlığına bağımlı hale getirilmesi söz konusudur. Emir kulu hakim ve savcılar dönemi kaçınılmaz olacaktır. HSK’nın artık bir siyasi partili (ve muhtemelen parti genel başkanı) olacak Cumhurbaşkanından, dolayısıyla yürütme organından bağımsızlığından söz edilmesi mümkün olmayacaktır.

Cumhurbaşkanının aynı zamanda siyasi parti üyesi ve genel başkanı olması yolunu açan bu düzenleme, Anayasa Mahkemesi’nin de çoğunluk üyesinin partili Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi sonucuna yol açacaktır.

Anayasa değişikliği teklifi, siyasi partilerde, parti içi demokrasiyi sağlamaya yönelik bir düzenleme içermemekte ve milletvekili adaylarının belirlenmesinde siyasi parti genel başkanlarının etkisini sınırlamamaktadır.

Cumhurbaşkanının aynı zamanda partisinin genel başkanı, partisinin ise Meclis’te çoğunluğa sahip parti olacağı dikkate alındığında, TBMM’nin yürütme organını denetlemesinin fiilen mümkün olamayacağı görülecektir.

Tarafsız Cumhurbaşkanından partili Cumhurbaşkanına geçilecektir. Bunun adı cumhurbaşkanlığı olmadığı gibi, sert kuvvetler ayrılığı öngören ‘başkanlık sistemi’ hiç değildir. Olsa olsa ‘ala turka başkanlık’ olarak siyasi tarihe geçecek bir acayip düzenlemedir. Hepsi bu…