Delikliçınar adı ne zaman ve nasıl değiştirildi?

Denizli Belediyesi’nde her kural değişir, ancak bir kural değişmez. Her Belediye Başkanı, göreve başlayıp ‘Bismillah’ der demez kolları sıvar ve Delikliçınar ile Bayramyeri’nde ne gibi değişiklikler yapabileceğini düşünür. Delikliçınar ile yatarlar, Bayramyeri ile kalkarlar. Şöyle bir deşelesek, Delikliçınar’ın şurasında burasında, her Belediye Başkanı’nın bir imzasına rastlamak mümkündür.

Delikliçınar ve Bayramyeri, yüzyıllar boyu, Denizli’nin iki çekim merkezi olarak önemlerini korumuşlardır. Kentin toplumsal, ekonomik, kültürel hayatı bu iki merkez arasında uzanan çizgide geçmiştir diyebiliriz. Cumhuriyet kurulduğunda Delikliçınar Meydanı dediğimiz yer, aynı şimdilerde olduğu gibi, meydandan çok kavşak niteliğinde idi. O zaman üç yol kavşağı idi, 1977’de, Atatürk Caddesi’nin açılması ile dört yol kavşağı oldu. Yeni Cami yoktu. Lise ve İstiklal Caddeleri boyunca sıralanmış küçük dükkanlar ve en önemlisi Meserret Kahvehanesi ve Oteli vardı. Belediye binası Bayramyeri’nde idi.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Çanakkale’ye giden 11.Tümen askerleri, Kışla’dan inerek Meserret Kahvesi’nin önünde toplanmışlar, burada yapılan törenden sonra İstasyon’a gitmişlerdi. İkinci Dünya Savaşı haberleri Meserret’deki anot-katod bataryalı radyodan dinlenirdi. Yeni Cami, 1950’li yıllarda yapıldı. Meserret Kahvesi ve oteli 1980’li yıllarda yıkıldı. 1960’lı yılların ortalarına kadar, Yeni Cami’nin önü, faytonların durak yeri idi.

Efendim, 27 Mayıs 1960 sabahı, Silahlı Kuvvetlerin ülke yönetimine el koyduğu haberi ile uyandı herkes. Demokratlar devrilmiş, Halkçılara gün doğmuştu. İhtilal yapanlar, kendilerine sivil bir kadro desteği ararlar her zaman. Bu destek karşılığında da onların bazı isteklerine evet deyip taviz verirler.
İhtilalin üzerinden henüz bir ay geçmişti ki, kentimizde ihtilale destek veren bir gurup sivil, küçük bir ricada bulundu askeri yönetimden. Rica, asırlardır Delikliçınar diye tanınan yerin adının değiştirilmesi idi. Bu isteğin esbabı mucibesi (nedeni) tam anlaşılamadı, hatta bu istek, ihtilali destekleyenler arasında bile ikiliğe neden oldu.

Herkesin bildiği ‘Delikliçınar’, 20 Temmuz 1960 günü Belediye’nin aldığı bir kararla ‘Hürriyet Meydanı’ oldu. Denizli Gazetesi de olayı, ‘Denizlili hemşehrilerimiz kararı memnuniyetle karşıladı’ diye duyurdu. Aslında, halkın çoğunluğu isim değişikliğini benimsemiyor, daha doğrusu, bu değişikliğe bir anlam veremiyordu. Ancak, kimse de açıktan karşı çıkamıyordu. Siz bakmayın sün-günün ucunun şimdilerde köreltildiğine, o zamanlar pek sivri idi süngünün ucu. Dokunduğunu yakardı.

Kemal Tartılacı rahmetli, biraz deli dolu yazardı. Aklından geçeni kağıda dökmekten çekinmezdi. Bu ko-nuyla ilgili olarak Denizli gazetesinde 27 Temmuz 1960 günü yazdığı yazıda ‘Belediye, aldığı bir kararla, Delikliçınar’ı Hürriyet Meydanı olarak değiştirmiş… Ne diyelim, meydandaki çınar delik. İsimler önden giriyor arkadan çıkıyor’ diyerek, her babayiğidin harcı olmayan, ağır bir eleştiride bulunmuştu.

1963 yılında Kıbrıs’taki soydaşlarımızı Rumların zulmünden kurtarmak için iki hava harekatı yapılmıştı. Memleketin her yanında ‘Kıbrıs Türktür, Türk Kalacaktır’ sloganı ile mitingler yapılıyor, yürüyüşler düzenleniyordu. Birileri bu kez, eski Delikliçınar, yeni Hürriyet Meydanı isminin ‘Kıbrıs Meydanı’ olarak değiştirilmesi önerisini gündeme taşıdı.

İhtilal döneminde, ilk isim değişikliğine pek sesini çıkaramayanlar, yeni demokratik ortam içinde konuşmaya, itirazlarını yükseltmeye başlamıştı. ‘Hürriyet Meydanının adı, Kıbrıs meydanı olsun mu?’ sorusuna verilen cevaplarda, ‘Meydan, eski ismine kavuşsun, yani Delikliçınar olsun’ diyenlerin çoğunlukta olduğu görüldü, ‘Kırk yıllık Yani, olur mu Kani?’ deniliyordu. Behçet Çomakoğlu ve Coşkun Önen, Delikliçınar’a eski adının tekrar verilmesini savunanların başında gelen isimlerdi.

6 Şubat 1964 günü toplanan Belediye Meclisi, halkın dilindeki Delikliçınar’a, Belediye’nin kararındaki Hürriyet Meydanı’na, ‘Kıbrıs Meydanı’ denmesi önerisini reddetti. 1965 yılında da, meydan, tekrar halkın dilindeki ‘Delikliçınar’ adına kavuştu.

(*) ‘Delikliçınar.1960’ fotoğrafı, Cengiz Akhisar arşivinden alındı.