Fizyoterapist Merve Mergensoy’dan ‘harekete geç, sağlığı seç’ çağrısı

Hareketsiz yaşam, günümüzde dünya genelinde çok ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Tüm ölümler incelendiğinde, nedenlerden bağımsız olarak, ölüm riskini en çok yükselten faktörün ‘düşük kondisyon’ olduğu tespit edilmiştir. Hareketsiz yaşamın insanlar için fiziksel ve ruhsal yönden zararları yıllar boyunca birçok akademik çalışma ile ortaya konulmuştur.

Covid-19 salgınının toplumda yayılmasını önleme amacıyla sosyal izolasyon ve zorunlu durumlar dışında evden çıkılmaması birçok dünya devleti ve DSÖ tarafından önerilmiştir. Hatta ülkemizde bir dönem 65 yaş üstü ve 20 yaş altı bireylerin evden çıkmaları kısıtlanmış, 20-65 yaş arası bireylerin de hafta sonu evden çıkmalarına yasak getirilmiştir. Sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu dönemlerde ve birçok insanın evinden çalıştığı bu pandemi günlerinde de hareketli kalmak hiçbirimiz için kolay olmuyor. Kısa bir yürüyüş olarak gerçekleştirdiğimiz markete gitme aktiviteleri bile online olarak gerçekleştirilirken, akıllı telefonlara olan bağlılık ve sosyal medyada geçirilen sürelerin de özellikle bu dönemde arttığı gözlemleniyor. Genel olarak egzersiz alışkanlığı olmayan toplumumuzda bu dönemde hareketsiz yaşamın en üst seviyeye çıktığı görülüyor. Bu durumunun özellikle 65 yaş ve üstü bireylerin, sokağa çıkma yasağı uygulanmadan önce yapabildikleri birçok aktiviteyi yapamadıkları ve maalesef ki var olan kronik hastalıklarının da çok daha ileri fazlara geldiğini yavaş yavaş görmekteyiz.

Hareketsiz yaşam insan vücudunu nasıl etkiliyor?
• İnsan vücudunun fiziksel yapısı hareket odaklıdır. İnsan anatomisi incelendiğinde bunu kolaylıkla görebiliriz. Derimizin altında bulunan 360 eklem ve 700’den fazla iskelet kası, kolay ve akıcı bir şekilde hareket edebilmemize imkân verir. Aynı şekilde vücudumuzun anatomik yapısı, bizim yer çekimine rağmen, iki ayak üzerinde durabilmemizi sağlar.

• Hareket etmek kan dolaşımının sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlar. Sinir hücreleri de yaptığımız hareketlerden olumlu şekilde etkilenir ve esnek cildimiz her hareketimize uyum gösterir. Peki; hareket etme odaklı anatomik yapısı olan vücudumuz, hareketsiz kalırsa neler olur? Aşağıda uzun zaman hareketsiz kalmanın sağlığımız açısından olumsuz sonuçlarını bulabilirsiniz.

• Hareketsiz yaşam kas gücünün ve enduransının azalmasına neden olur. Bu durum kas kaybını da beraberinde getirir. Kasları geliştirmek aylar alabilir fakat hacmini kaybetmek için sadece bir hafta bile yeterli olabilir. Kaslar vücudu taşıdığı için hareket etmek eklem sağlığı açısından önem taşıyor.

• Hareketsizlik kemik yapısında bulunan bazı maddelerin azalmasına neden olabilir. Bu durum ise kemik erimesi riskinin doğururken, kemik kırılganlığını artırır.

• Hareketsiz bir vücutta oksijen ve enerji tüketiminin azalması ile birlikte kalp atış hızı yavaşlar ve kalp kası güçsüzleşir. Bunun sonucunda ise kolesterol ve obezite riskini artar

• Hareket yaşam enerjisinin dışavurumudur. Hareketsiz bir yaşam da kişiyi moral ve motivasyon yönünden aşağıya çeker, stresli olma ihtimalini yükseltir

• Dolaşım ve solunum sisteminin kapasitesi azalır. Bu da kalp rahatsızlıkları ve dolaşım sistemi rahatsızlıklarının oluşma ihtimalini artırır. Düşük kapasiteli solunum sistemi akciğer rahatsızlıklarının daha ağır atlatılmasına neden olur.

• Uzun süreler hareketsiz kalmak venöz dolaşımın yeteri kadar sağlıklı işleyememesi sonucu varis riskini doğurur.

• Hareketsizlik doğrultusunda pankreas yoğun bir şekilde çalışır, insülin direnci artar ve diyabet hastalığı riski ortaya çıkabilir.

• Kan basıncının dengesini bozulması sonucu yüksek tansiyona sebebiyet verebilir.

• Bağırsaklarımızın düzenli ve sağlıklı bir şekilde çalışması için hareketin önemi çok büyüktür. Hareketsizlik sonucu bağırsak hareketlerinin yavaşlaması sonucu kabızlık problemleri ortaya çıkabilir.

• Aktif bir yaşamın beyin sağlığı üzerine çok ciddi faydaları olduğu bilinmektedir. Hareketsiz yaşam sonucu beyin fonksiyonlarının yavaşlaması ve kişinin ruh halinin kötüleşmesi gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Hareket sağlıklı yaşamın anahtarı
Kovid-19’la mücadele kapsamında hayatımıza giren çeşitli kısıtlamaların olduğu bu dönemde, insanların evde hareketsiz kalmayıp düzenli egzersiz yapmalarının önemi sanılandan daha büyüktür. Yürüyüşler, aerobik egzersizler, yoga ve pilates egzersizleri gibi aktiviteler ile pandemi döneminin bu olumsuz etkilerinden kurtulmak mümkündür. Kişiler evde bile olsa kondisyonunlarına göre yapacakları 20-30 dakika arası yürüyüş, gün aşırı vücut ağırlığı ile güçlendirme egzersizleri ve her gün yapılabilecek germe egzersizleriyle vücudunu belli bir seviyede tutabilir. Ancak egzersizlerden daha iyi verim almak, gelişim sağlayabilmek ve problemlerine yönelik egzersizleri doğru bir şekilde yapabilmek adına eğitimli sağlık profesyonellerinden destek almaları çok daha doğru olacaktır.