Laodikya Hierapolis’i solladı
Denizli’nin iki büyük antik kenti Hierapolis ve Laodikya’daki kazı çalışmaları sürüyor. Ancak 50 yıldır kazılan Hierapolis, daha 10 yıl önce ilk kazma vurulan Laodikya’nın gerisinde kaldı. Laodikya Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Celal Şimşek, övgü alırken, Hierapolis kazıların yürüten İtalyan Heyetin Başkanı Prof.Dr. Fracesco D’Andria eleştirilerin hedefinde.
/ DENİZLİHABER / 12 Nisan 2013 Cuma, 16:16
1800’lü yılların sonunda Almanların, 1957 yılından itibaren ise İtalyanların kazı yaptığı Denizli’deki Hierapolis Antik Kenti’nde son 12 yılda yapılan çalışmaların toplam süresi tepki çekiyor. 40 yıl önce kazılara asistan olarak katılan, 2000 yılından itibaren ise kazı heyeti başkanlığı yapan İtalyan Prof. Dr. Francesco D’Andria’nın karnesi çok iyi parlak değil. Prof. Dr. D’Andria’nın kazı heyeti başkanı olduğu son 12 yıldaki toplam kazı süresi 807 gün olarak hesaplandı. Helenistik dönem hükümdarlarından II. Eumenes tarafından kurulan kutsal kent Hierapolis’in 1800’lü yıllardan itibaren başlayan arkeolojik çalışmalarında Türk arkeologlar hiç yer almadı. Antik kent hakkındaki ilk çalışma Alman Carl Humann başkanlığında gerçekleştirildi. Alman kazılarının sonuçları 1898’te yayımlandı. 1957 yılında ise İtalyan arkeolog Paolo Verzone başkanlığında kazılar yeniden başladı. Verzone, burada 21 yıl kazı heyeti başkanlığı yaptı, ardından yardımcısı Bernardi Ferrero bu görevi üstlendi. Yaş haddinden emekliye ayrılan Bernardi Ferrero yerine kazılara, 40 yıl önce asistan olarak katılan Francesco D’Andria getirildi. D’Andria’nın görevi devraldığı 2000 yılında antik kentte 11 gün kazı yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı kayıtlarında 2000 yılındaki çalışmaların yeni kazı heyeti başkanının belirlenmesi nedeniyle yaşandığı, 16-27 Ekim tarihleri arasında kazı yapıldığı yer aldı. Bu tarihten sonra her yıl ortalama 2 ay kazı yapan İtalyanlar, son 12 yılda yaklaşık 807 gün Hierapolis’te çalışma gerçekleştirebildi.
Laodikya fark attı
Yılda ortalama 2 ay kazı çalışması yapan İtalyanların aksine Efes’ten sonra Anadolu’nun en büyük antik kenti Laodikya kazısının başladığı 2003’den beri toplam 2 bin 400 günü aşkın bir süre çalışılması dikkat çekti. Kısa sürede tarihin gün yüzüne çıkarıldığı Ladoikya’da 9 yılda yapılan kazı çalışması süresinin Hierapolis’tekinden 3 kat fazla olması Denizli kamuoyunda sık sık dile getirilirken, bu antik kentte restorasyon ve kazıların birlikte sürdüğü belirtildi. Buna karşın Hierapolis’te daha çok akademik kazıların yapıldığı, kurtarma ve restorasyonun çok yavaş ilerlediği ifade edildi. Ladoikya’daki kazı sorumluluğunun Denizli Belediyesi’ne devredildiği 2008 yılından sonra, burada kazı çalışması hiç durmadı. Denizli Belediyesi antik kente yılda 2 milyon lirayı aşkın kaynak aktardı. Ancak İtalya’daki ekonomik krizin Hierapolis kazıları için olumsuzluk yarattığı, yabancı kazı heyetinin antik kente yeteri kadar para ayıramadığı için çalışmaların kısıtlı tutulduğu savunuldu.
“Neden Venedik kriterleri uygulanmıyor?”
Pamukkale Turizm Derneği Başkanı Ali Aktürk, dünyada en çok yabancı kazı ekibinin Türkiye’de bulunduğunu söyledi. Arkeolojinin Türkiye’de çok geliştiğini kaydeden Aktürk, “Bazı ülkelerde yabancı kazı heyetlerine, o ülkenin arkeologları başkanlık yapıyor. Yabancı kazı heyeti yetkilisi ise başkan yardımcısı oluyor. Böylelikle kazılar daha verimli yürütülebilir” dedi. Hierapolis’te 12 ay kazı yapılabileceğini vurgulayan Aktürk, “Kazılarda neden Venedik kriterleri uygulanmıyor? Kazı alanında yüzde 60 restorasyon, yüzde 40 kazı yapılmalıdır. Tahminim hiçbir yabancı kazı buna dikkat etmiyor. Çok uzağa gitmeye gerek yok Pamukkale’nin karşısında Prof. Dr. Celal Şimşek hocamız Laodikya’yı şiir gibi dokuyor. İçersinde Laodikya ve Hierpaolis’in bulunduğu Lycus Vadisi, Pamukkale Üniversitesi Başkanlığında tek elden yönetilse fena mı olur?” diye konuştu.
“Üniversiteden destek almalılar”
Denizli Turistik Otelciler ve İşletmeciler Derneği (DENTUROD) Başkanı Şeref Karakan, Hierapolis’teki kazı süresinin uzatılmasını ve buradaki kadronun genişletilmesi gerektiğini söyledi. Karakan, “İtalyanlar her yıl kazılara 1,5-2 ay zaman ayırabiliyor. Bu zamanın bir kısmı da kazılara hazırlık süresi olarak kullanıldığı için arazide çok az kalabiliyorlar. Bu nedenle bizim üniversitelerimizden destek alabilirler” dedi. Pamukkale’de her geçen gün ziyaretçi sayısının arttığını vurgulayan Karakan, “Turistlere hep aynı görüntü yerine farklı güzellikler sunmalıyız. Oradaki yer altı zenginliklerinin gün yüzüne çıkarılması acil bir ihtiyaçtır” dedi.
Yorumlar
zaten demek istediğimi siz de teyit etmişsiniz. bu işi Türk arkeologlar yapacaksa yapar, yapmayacaksa bu rekabet neyin rekabeti? İtalyan arkeoloğun kaynak sıkıntısı veya yılda 2 ay çalışması ile alakalı olarak ilgili merciler sorgular ve eksiklik var ise halletmek de yine ilgili mercilerin görevi. sonuçta şu anda Denizli kamuoyunda algılanan iki tarihi kent ve iki kazı başkanı arasında bir rekabet olduğu. bu bana çok yanlış geliyor zaten… İkisi de bizim hazinemiz. 2011’de Fener Rum Patriği de bölgeyi ziyaret ettiğinde D’andria’ya 2 aylık çalışma dönemi için sitem etmişti. İtalyan kazı heyeti başkanının avukatlığına soyunan yok!
Sayın Sadık Emre Çaputcı kardeşim, koskoca Türkiye Cumhuriyetinin arkeologları bitti mi de 1957 den beri İtalyan arkeologlara muhtacız!
”Yabancı kazılar kendi kaynaklarını kendi yurt dışından getirirler yasa böyledir.”Ayrıca bir Denizlili olarak soruyorum İtalyan heyet yıllardır ne yaptı Allah aşkına.Biz gelişen Türk arkelojimiz için kendi kazılarımızı kendi arkeologlarımızla yapalım, kendi idolumuzu yaratalım.
Laodikeia ile Hierapolis’i karşılaştırmak çok yanlış. Birisine PAÜ ve belediye tam destek veriyor, diğeri İtalyanlar’ın başkanlığında diye üvey evlat haline getirilmiş. Çok yanlış. Olay resmen Celal Hoca ile D’Andria Hoca’nın rekabeti haline getirilmiş. Birisi müthiş bir kaynak desteğiyle çalışırken diğeri kapı kapı destek arıyor. Kültür Bakanlığı bu işe el atmalı… Arkeolojide bile bizim arkeoloğumuz aslan, İtalyan tü kaka yapmışız.