Demirel’e rağmen belediye başkanı seçildi

Geçtiğimiz günlerde Denizli Belediyesi’nin 139’uncu kuruluş yıldönümü kutlandı. Bu kutlamalara hayatta olan geçmiş dönem belediye başkanları da katıldı. Aralarında en kıdemlisi Ali Dartanel idi. Bir asıra yaklaşan yaşına rağmen, kuruluş yıldönümü kutlamasıyla ilgili Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Zolan’ın davetini kabul edip törenlere katıldı. Biz de o törende kendi dönemini konuşmak üzere söz aldık.

Mesaiye gidiyormuş gibi takım elbisesi ve kravatıyla bizi karşılayan Dartanel, elektrik, içme suyu sıkıntılarının had safhada olduğu, çöplerin at arabalarıyla toplandığı yılları, belediye başkanı seçildi partinin genel başkanı Süleymen Demirel ile kongre, dönemin Denizli Valisi Münir Güney ile Cumhuriyet Parkı için yaptığı kavgaları anlattı. İşte Dartanel’in anlatımıyla kendi döneminden kesitler…

AİLESİ DAR GELİRLİYDİ OKUYAMADI
Şimdi Pamukkale’nin bir mahallesi olan Kocadere’de 1922 yılında doğdum. 5 yaşında Denizli’ye geldik. İlkokulu Kahramanlar Okulu’nda (Ahmet Hulusi Efendi İlkokulu) okudum. İlkokul ve ortaokulu iyi derece ile bitirdim. Türkiye’de 10 bin kişi arasında 400 kişinin seçildiği iftihar kitabında yer aldım. Ancak devamında okuyamadım. Çünkü dar gelirli bir aileydik çalışmam gerekiyordu.

ATATÜRK’Ü GÖRDÜM
4 Şubat 1931’de hiç unutmam Atatürk Denizli’ye geldiği zaman 9 yaşındaydım ve onu görmek için gittim. Etrafında motosikletli korumalar vardı. O gün bir başkaydı, Denizli’nin bayramıydı. O günkü heyecanımı hiç unutamam.

PİLOTLUK HAYALİ
Benim pilot olma hayalim vardı. Eskişehir-İnönü’deki eğitim merkezine gittim. 20-25 günlük kamp ardından muaniye edildik. Kulağımda sıkıntı çıkınca tüm hevesim gitti ve kendi kararım ile Denizli’ye döndüm.

Ardından 1942 yılında gönüllü olarak askere gittim, 4 sene boyunca askerlik yaptım.
Askerlik ardından hayat üniversitesi Demokrat Partisi’nde başladı. Bugünkü hemşerilerimin dedelerinden 22 sene boyunca ders aldım. Onlara çok şey borçluyum.

TOPTANCI HAL ESNAFLIĞINDAN BELEDİYE BAŞKANLIĞINA
1968 yılına kadar Toptancı Hali’ndeydim. İşyerim vardı orda. Partili arkadaşlarımız gelip, bana “Belediye seçimi yapılacak. Başkanlığa adaylığını koyacaksın” dediler. Dedim ki; Arkadaşlar bir sürü mimar, hukukçu arkadaşlarımız var. Ben alaylıyım. “Bizim derdimizden onlar anlamaz sen anlarsın” ısrarı üzerine aday oldum.

DEMİREL’E “ÇEK GİT” TELGRAFI
AP’nin Genel Başkanı Süleyman Demirel idi. Hiç ona sormadım, izin almadım ve adaylığımı koydum. Süleyman Bey, benim aday olmamı istemiyor. Çünkü bir kongrede karışıklık oldu. Ben de gençliğin verdiği ateşle Süleyman Bey’e partinin merkez ilçe başkanı olarak, “Genel Başkanım, sen bu gemiyi yürütemeyecek, batıracaksın. Bu geminin kaptanlığından çek git. Biz yeni kaptanımızı bulalım” diye telgraf attım.

Şimdi böyle bir şey olsa beni uçururlardı. Ama çok zeki adamdı. Ne zaman, ne yapacağını bilirdi. Beni başkanlıkta istemedi. Ancak Nihat Özal vardı milletvekili, benim en yakın arkadaşımdı. Süleyman Demirel’in 100 kişilik güven duvarının başını çekiyordu. Nihat Bey, “Ali Bey yoklamayı kazanır, belediye başkanlığını da kazanır. Eğer kazanamazsa istifa ederim” demiş. Onun benim yanımda olması ile ben aday oldum. Beni veto etmedi. Ancak, kırmızı çizgiyi de çekti.

ELEKTRİK VE SU BAĞLAYIN TALİMATI
Denizli’ye göç edenler, kırsal yerlerden gelmişlerdi. Hazine yerlerine veya hisseli tarlalara iki odalı ev yapmışlar; birinde yatıp kalkıyor, birini de mutfak gibi kullanıyorlardı. Taşıma suyu ile su ihtiyaçlarını karşılıyorlar, elektrik olmadığı için karanlıkta kalıyorlardı. Emir verdim, tüm mahalle muhtarlarına yazı gönderdim. Bütün gecekonduların elektrik ve suyunu bağladım. Su yok Denizli’de içme suyunun yarısını öğlene kadar şehrin alt mahallerine, akşama doğru da üst mahallelerine veriyorduk.

Uzun uğraşlar sonun da Gökpınar’dan saniyelik 500 litrelik içme suyunu ben getirdim. Yukarı mahallelere su deposu yapmıştım. Ancak içme suyunun verilmesi benden sonra gelen Hasan Gönüllü zamanında oldu.

SÜMERBANK EVLERİ
Bir taraftan ev ihtiyacı var, bir taraftan vatandaşa yer temini konusu var. İlk olarak gecekondu önleme bölgesi yaptım. Esentepe Mahallesi’nde kaçak inşaat önlemek için birkaç Hazine yeri aldım. 2-3 vatandaşımızdan da yer istimlak ettim. Bir kısmını Sümerbank’a verdim, kooperatif kurdular. Hala durur Sümerbark Evleri. İlk etapta 80 daire yaptım. 50 lira ödeme şartı ile vatandaşlar dairelere yerleşti. Böylece Denizli’de ilk sosyal konut projesini ben hayata geçirdim. Ancak yeni bir mahalle kuruluyor yol yok. Şimdi adı Hüdai Oral Caddesi olan yolu çok uğraşlar sonucunda açtık. Ancak oraya Hüdai Oral ismi verilmesi benim gücüme gitti. Çünkü onun hiçbir emeği yoktur orada. Başka isim verseler içim yanmaz. Ancak onu Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci vermiş. Akıllı adamdır Zeybekci, düşündüğü bir şey vardır mutlaka.

KALEİÇİ’NE KAPALI PAZARYERİ
Kaleiçi’ndeki pazaryerinde esnaf toz toprak içinde kalıyordu. Oraya 3 katlı pazaryerini ben yaptım. Bu o zamanın ilk kapalı pazaryeriydi. Onu yaparken de meclis üyesi arkadaşlarımız “Ne yapacaksın Ali Bey, düzelt geç” demişlerdi. Ancak oradan belediyeye maddi katkı sağladık.

VALİ MÜNİR GÜNEY İLE ARALARI AÇILDI
Cumhuriyet Parkı’nın yapımında, Vali Münir Güney ile epey tartıştık. Parkı yeri için “Sen para verme Çatalçeşme ile değişelim” dedi. Ben de, “Vatandaşa hava aldırabilecek alan açmak istiyorum. Böyle bir takası istemiyorum” cevabını verdim. O da “500 bin liraya istimlak olur” dedi. Sonuçta o alanı alarak, bugünkü Cumhuriyet Parkı’nı yaptım. Ondan sonra Vali Bey ile aramız açıldı.

MERKEZ BANKASI ŞUBE AÇTI
Ticaret çok zor yapılıyordu o zamanlar. Bir tabak almak için bile çok uğraşlar verilirdi. Ben de Denizli’ye Merkez Bankası’nın gelmesinin ticareti kolaylaştıracağını düşünerekten sürekli Ankara’ya gidip geldim. Yer bakmak için Denizli’ye geldiler ve o zaman için Türkiye’nin 16. Merkez Bankası Denizli’ye yapıldı.

AT ARABALAR İLE ÇÖP TOPLANIYORDU
1950’li yıllarda Turhan Bahadır’ın başkanlık zamanlarında, Hacılar Camisi’nin karşısında ahır vardı. 6 tane tek at arabası ile çöpler toplanırdı. Tabi o zamanlar çok fazla çöp yoktu. Çünkü vatandaşlar bahçeli evlerde oturdukları için, çöplerini bahçeye gömerlerdi. Başkanlığım sırasında Vehbi Koç’un ilanını gördüm. Çöp kamyonları vadeli ödeme ile veriyorlardı. Gittim, 4 tane çöp arabası, 2 tane arazöz aldık, 3 senede vadeli ödemek üzere. Arabaları görenler, Denizli bu kadar zengin belediye mi diye bakıp kaldılar. Araçları aldıktan 1 hafta sonra yüzde 200 zam oldu.