Demirci Mehmet Efe’nin Denizli Baskını tartışması yeniden alevlendi

Kurtuluş Savaşı sırasında kayıtlara geçen en vahim olaylardan biri olan “Denizli Vakası” kentin tarihinde önemli bir yer tutuyor. Savaş sırasındaki kaosun bir yansıması olan olayda kente milis kuvveti olarak Aydınlı Demirci Mehmet Efe kızanlarını gönderiyor.
Kızanlardan bazıları öldürülünce Demirci Efe, ağır silahlarla kente geliyor. Şimdiki Merkez Bankası’nın önünde de “isyan” diye tabir ettiği olaydan sorumlu tuttuğu en az 60 kişiyi öldürüyor.
Bu olay, yıllardan bu yana akademi çevrelerinin gündeminde duruyor. Fakat Denizlili Yazar Ömer Gökmen, “Denizli Vakası: İsyan isyan dedikleri” isimli bir kitap çıkardı. Kitap 30 Nisan’da yayımlandı. Gökmen de geçtiğimiz günlerde Türk Ocakları Denizli Şubesi’nin davetiyle, hem kitabını hem de olayı anlattı.
Fakat bu hadise, kentte 104 yıl sonra yeniden bir tartışma başlattı. Gökmen’in kitabını okumayan ya da söyleşi haberlerini yanlış yorumlayanlar oldu. Bu da tartışmanın fitilini ateşledi.

YAZAR GÖKMEN’DEN PARA İDDİALARINA SERT YANIT
Öncelikle Yazar Ömer Gökmen, “zorunlu açıklama” yaptı. Gökmen, “Kitabım 30 Nisan’dan beri ortada. Bugüne kadar hiçbir olumsuz eleştiri gelmedi. Ama sağda solda, ‘Kuvayı Milliye’yi kötülüyorlar’, hatta bir de bunu para karşılığı yapıyorlar şeklinde çirkin iddialarda bulunan yazılar görüyorum.
Okuyanlardan rica ediyorum, kitabın neresinde Kuvayı Milliye’yi kötüleyen bir ifade var yazsınlar lütfen.
Gelelim para meselesine: Ben 77 yaşına gelmiş bir Denizli evlâdıyım ve hayatını otuz sene önce kazanmış birisiyim. Acaba kaç para bana, deliler gibi yıllarca didinip binlerce sayfa yazıyı okutarak, hiç işim olmadığı halde, aylarca el yordamıyla uğraşıp, vardığım sonuçları bir kitap halinde hemşerilerime sunmamı sağlayabilir?
Olması gereken mertçe çıkarak, kitap hangi platformda sunulmuşsa orada, şurası yanlış, burası eksik, şu yalan vb. şeklinde eleştirmektir ve başım üstünedir” dedi.

Zorunlu bir açıklama da Denizli’nin en önemli kültürel değerlerini yaratan Cafer Sadık Abalıoğlu (CSA) Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Ali Abalıoğlu’ndan geldi. Abalıoğlu’nun başkanı olduğu vakıf, yıllardan bu yana kent tarihine ışık tutan araştırmaları destekliyor. Hatta bunların halka ulaşması için bir de dergi yayımlıyor.

“KAHRAMANLIKLARI TARTIŞMAK HADDİMİZE DEĞİL”
Abalıoğlu da açıklamasında haksız söylemlere dikkat çekti. Abalıoğlu’nun açıklaması şöyle:
“Son günlerde şahsımın ve vakfımızın isimlerinin gerçek dışı bazı itham ve iftiralarla anılması nedeniyle kanuni haklarımız saklı kalmak kaydıyla bu açıklamayı yapma gereği duydum.
Diğer taraftan çok üzücü olan başka bir konu ise ülkemizin, şehrimizin çok değerli bilim insanlarının, değerli akademisyenlerin, konuya hâkim araştırmacı ve uzman dostlarımızın da akıl almaz şekilde mesnetsiz suçlamalara maruz kalmalarıdır.
Daha önceki tüm yazılarımda ve konuşmalarımda ifade ettiğim gibi, Demirci Mehmet Efe’nin kızanları ile birlikte Kurtuluş Savaşı’mızda işgalcilere karşı vatanımızı koruma konusundaki kahramanlıklarını tartışmak haddimiz değildir, Ulu Önderimiz Atatürk’ün takdirlerindedir.
Denizli vakası dediğimiz olayın özü, o günlerde Denizli’de yaşanan kaos ortamında bazı Denizlililerin, Efe’nin Denizli’ye gönderdiği kızanlarının yaptıklarından duydukları büyük rahatsızlıktır. Nitekim o zor günlerde “Haneye tecavüz ettiler, malımıza mülkümüze kastettiler, kadınlarımıza musallat oldular” gibi bazı olumsuz tutumların bir kısım ahaliyi harekete geçirmesi ile yaşanan gerginlik sürecinde Sökeli Ali Efe ve birkaç kızanının öldürülmeleridir. Ne efelerin zulmü, ne de devamında masum insanların katliamına yol açan üzücü olayların yaşanması tabii ki istenemez bir durumdur. Ancak 104 yıl önce yaşanmış ve tarihin yaprakları içinde yerini almıştır.

OLAYIN ÜZÜCÜ TARAFI…
Üzücü olan ise; bu olay üzerinden günümüzde dahi Denizli’de Kurtuluş Savaşı’na karşı isyan çıkarıldığı peşin yargısı ile Denizli’yi ve Denizlilileri mahkum etmektir. Olayın bir yönüyle namus, iffet kavgası, malına mülküne, ırzına sahip çıkma mücadelesi olduğunun tamamen gözden uzak tutulduğuna dikkat çekilmesinde bir yanlışlık bir eksiklik bulunmadığının farkına varılamamasıdır. O gün yaşananların adli sistemin ve kolluk kuvvetlerinin yeterli olmadığı ve kendilerini güvende hissetmeyen insanların heyecana kapılması veya olayı tetikleyen hususun meşru müdafaa olarak da değerlendirilmesinin bir sakıncası olduğu düşünülemez. Tarihi olaylar üzerine yeni araştırmalar ve değerlendirmeler yapılabilmesi karşı çıkılan bir durum değil, çağdaş bir toplum nezdinde memnuniyet duyulan bir durum olmalıdır.

“BAZI GERÇEKLERİ GÖRMEZDEN GELEMEYİZ”
Demirci Efe’nin Denizli’ye gelip “Millî Mücadeleye karşı geldiler, isyanı bastırdım” diyerek 70-80 kişiyi vahşice katletmesini, şehri “Yemin ettim” diyerek yakmak istemesinden aklıselim Sarayköylü din adamı Şeyh Tahir Efendi’nin yönlendirmesiyle yeminini İlbadı Kabristanı’nı yakarak yerine getirmesiyle Denizli’nin yakılmaktan kurtarılmasını görmezden gelemeyiz. Denizli’nin Kurtuluş Savaşı dönemine dair çalışmalar ile tarihinin zenginleştirilmesinin gelecek nesiller açısından faydalı olacağına inanıyorum.

“ŞEHRİMİZ HAKSIZ YERE LEKELİ KALDI”
Konu ile ilgili bildiklerim inandığım bilim insanları, akademisyenler, araştırmacı ve uzman dostlarımdan öğrendiklerimdir. Özellikle 100 yılı aşkın süredir şehrimizin haksız yere lekeli kalmasına yol açan yanlış bilgiler ve iftiralara karşı, doğru olduğuna inandıklarımı yazmayı ve anlatmayı ve masum olduğunu öğrendiğim insanların vahşice katledilmelerinin yanlışlığını söylemeyi topluma karşı sorumluluğum olarak görürüm, bu gerçeklere karşı duyarsız kalmayı kendime yakıştıramam. Bu benim karakterimdir, yaşam felsefemdir.

PARA İDDİASINA YANIT: GÖNÜLLÜLÜK TÜRK OLMANIN EN GÜZEL HASLETLERİNDENDİR
Ülkemizin ve şehrimizin değerli bilim insanları, değerli akademisyenleri araştırmacı ve uzman yazarlarıyla ilişkilerimizi paraya bağladığımız iddia ediliyor. Toplumsal sosyal sorumluluk projelerimizde, vakıflarımızın faaliyetlerinde bu dostlarımızın gönüllülük esasına dayalı destekleri için kendilerine minnet ve şükran duyuyoruz. Gönüllülük Türk olmanın güzel hasletlerinden biridir. Bu özelliği kavrayamamış kişilere gönüllülüğün manevi tatmini ve onun verdiği huzuru anlatmak, anlamalarını beklemek beyhude olabilir.

“BENİM DE ATALARIM KATLEDİLDİ”
104 yıllık Denizli üzerindeki çirkin lekenin, haksız iftiranın kaldırılması için gösterilen haklı mücadelenin verdiği manevi huzurun bedeli olabilir mi? Katledilenler arasında birçok Denizlili gibi benim de atalarım bulunmaktadır. Kaldı ki tüm katledilenler bizlerin, hepimizin atalarıdır. Vatan haini denilerek vahşice katledilen ve kanları hala yerde duran atalarımıza “suçlu değil onlar”, “şehit onlar” denildiğinde ruhlarının huzura kavuşuyor olduğuna inanmanın verdiği manevi tatmini tarif edebilmenin imkanı yoktur.
Benim kişiliğimle bağdaşmayacak tanımlamalar yapılmaktadır. Bu durumu atalarımızın söylediği “kötü söz sahibine aittir.” deyişi çok güzel anlatıyor.

GÖKMEN SAYGIYI HAK EDİYOR
Bu gerçeklerden hareketle sevgili Ömer Gökmen yıllarca emek vererek ve bütün iddialarını gerçekçi belgelere dayandırarak kitabında yazmış ve Türk Ocakları Denizli Şubesi’nde tanıtımını da yaparak imza gününde kamuoyuna sunmuştur.
“En doğrusu budur” diye toplum önüne konulan “Denizli Vakası …isyan isyan dedikleri….” isimli yeni kitabına, konu ile ilgili yayınlanmış hemen tüm kitapları, belgeleri, yayınları incelediğini söyleyerek sahip çıkan Ömer Gökmen her türlü saygıyı hak etmektedir. Yanlış, eksik, fazla ve hatta abartı varsa tartışarak gerçeklerin ortaya çıkmasını sağlamak için medeni insanlara yakışan seviyede ve nitelikte tartışmalar her zaman yapılabilir. Ancak tehdit, korkutma, sindirme, susturma gibi yöntemlerin kullanılması kabul edilemez. Ayrıca, güzel şehrimizi lekelemek ve masum insanları hain ilan etmek gibi maksatları anlaşılamayan dayanaksız iddialarla hareket etmek de aynı şekilde kabul edilemez.

“KİTABI OKUYUN” ÖNERİSİ
104 yıl boyunca Denizlililerin konuşmaktan bile korktuğu ve iftiralarla adeta bir tabu haline getirilen bu inanış Ömer Gökmen’in kitabının tanıtım toplantısında yerle bir edilmiştir.
Bu ithamlarda ve iftiralarda bulunan kişilere, önceki yıllarda dergimizde yayımlanan yazıları ve Ömer Gökmen’in kitabını okumalarını öneriyorum. Yazılara ilgili linkten ulaşabilirsiniz: http://dergi.csavakfi.org.tr/sayilar/sayi61/index.html

Ömer Gökmen kitabında Ulu Önder Atatürk ve Milli Mücadele’de en önde görev alan silah arkadaşlarının değerlendirmeleriyle Demirci Efe’ye ait bütün gerçekleri baştan sona yazmıştır. Kitap incelendiğinde Demirci’nin daha sonrasında derdest edildiği gerçeği de ortaya çıkacaktır. Sosyal medyada içerik üretenlerin, özellikle taraflı bakış açısı ve doğrulanmamış iddialarla kamuoyunu yanıltmaya hakları olmadığını düşünüyorum.”