“Krizler muhalefeti güçlendirir”
Hacettepe Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Profesörü Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan, “Atatürk’ün aldığı olağanüstü önlemler sayesinde, Türkiye 29 krizinden etkilenmemiştir” denmesini doğru bulmadığını belirterek, “Atatürk bir dehaydı, mükemmel bir liderdi ama elbette mükemmel bir ekonomist değildi. Elbette Türkiye de tüm dünyada savaşlara neden olan 1929 krizinden etkilenmiştir. Kriz dönemlerinde muhalefet partileri güç kazanır ve halk tarafından ilgi görür. Serbest Cumhuriyet Fırkası da o dönemde büyük ilgi görmüştü” diye konuştu.
/ DENİZLİHABER / 23 Mart 2009 Pazartesi, 01:00
Pamukkale Üniversitesi’nin davetlisi olarak Fen Edebiyat Fakültesi Toplantı Salonu’nda ‘Türkiye’de Demokrasinin Tarihsel Gelişimi’ konulu bir konferans veren Hacettepe Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Profesörü Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan, Türkiye’nin demokrasi evrelerini ve demokrasinin nasıl olması gerektiğini anlattı.
Cumhuriyet ve demokrasinin Osmanlı’nın son dönemlerinde, dönemin aydınları ve askeri bürokrasi tarafından geliştirilmeye çalışıldığını, ancak toplum tabanı olmadığı için gelişmelerin hep eksik kaldığını ifade eden Prof. Dr. Ertan, Osmanlı’da, Cumhuriyet hazırlıklarının en önemli sürecinin 2. Meşrutiyet döneminde başladığını söyledi.
1908 yılında ilan edilen 2. Meşrutiyet’in orta sınıf subayların geliştirmeye çalıştığı bir hürriyet ilanı olduğunu belirten Ertan şöyle konuştu: “O dönemde Cumhuriyet yok ama Demokrasi var, ancak 2.Meşrutiyet, Cumhuriyet’e ciddi bir taban sağlamış, Cumhuriyet’in siyasi laboratuvarı olarak adlandırılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk de 2. Meşrutiyet içinden çıkmış, çocukluğundan itibaren zihninde oluşan fikirlerini Cumhuriyet olarak dillendirmiştir ve hep bunu önermiştir” dedi.
Çok partili sisteme geçiş öncesini ve sonrasını da anlatan Ertan, “1929 Buhranı Türkiye’ye de etkilemiştir. Birilerinin çıkıp da “Atatürk’ün aldığı olağanüstü önlemler sayesinde Türkiye 29 krizinden etkilenmemiştir” demesini doğru bulmuyorum. Atatürk bir dehaydı, mükemmel bir liderdi ama elbette mükemmel bir ekonomist değildi. Elbette Türkiye de tüm dünyada savaşlara neden olan 1929 krizinden etkilenmiştir. En çok etkilenen kentler ise İzmir ve Samsun olmuştur. Çünkü bu kentler, tamamen dışa yönelik üretim yapan kentlerdi. Ve tesadüftür ki, o dönemin en önemli muhalefet partilerinden biri olan Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın, krizin ardından yapılan seçimlerde büyük ilgi gördüğü, hatta İzmir ve Samsun’da birinci parti çıktığı görülmüştür. Buradan da şunu çıkarabiliriz, kriz dönemlerinde muhalefet partileri güç kazanır ve halk tarafından ilgi görür” diye konuştu.