Yaptıkları ve yıktıklarıyla dünyaca ünlü Denizlili mimar: Cengiz Bektaş

Türkiye’de mimarinin duayen isimlerinden Cengiz Bektaş, İstanbul’da şeker hastalığına bağlı kalp krizi sonucu 86 yaşında yaşamını yitirdi.

BABASI İSTEDİ: DENİZLİ’DEKİ İLK ESERİ BİR İLKOKUL
Bektaş’ın Denizli’de her gün binlerce insanın geldiği, ya da önünden geçtiği önemli eserleri bulunuyor. Babasının ismini taşıyan Hacı Halil Bektaş ilkokulunun mimarisini çizerek Denizli’ye ilk eserini bırakan Bektaş, yıllar içinde farklı amaçlarla yapılmış pek çok bina tasarladı. Bir gün babasıyla birlikte yoksul çocuklara kitap vermek için gittiğinde babasının çocukların halinden çok etkilenip, “Bir okul yaptıralım, her şeyiyle sen ilgilen” dediği Hacı Halil Bektaş İlkokulu, Bektaş’ın mimarlık hayatının da ilk eserlerinden biri olma özelliğini taşıyor.

OTEL VE FABRİKA
Binası hala ayakta duran ancak işhanına dönüşen Kuyumcu Oteli’nin mimari projesini de çizen Bektaş, aynı dönemde Denizli’ye bir de fabrika (kapanan Denizli Basma ve Boya Fabrikası – Deba) binası projesi hazırladı.

BİR MİMARİ ŞAHESER: BABADAĞLILAR ÇARŞISI
Bektaş’ın, Denizli içindeki belki de herkes tarafından bilinen ve kullanılan eserlerinin başında Babadağlılar Çarşısı geliyor olabilir. 1973-76 yıllarında inşa edilen bina, merdivene ihtiyaç duymadan tüm dükkanların müşterilere kolay ulaşmasını sağlayan, tekstil gibi ağır malzemeleri asansöre ihtiyaç duymadan 7 kat yukarıya kolaylıkla çıkarabilen yapısıyla adeta mimaride bir devrim yarattı.

BABADAĞLILAR ÇARŞISININ ÖYKÜSÜ
Bektaş, 2017 yılında Arkitera’dan Banu Bayhan’a verdiği röportajda Babadağlılar çarşısının hikayesini şöyle anlatıyor:
“Kimileri dedikodu yapacaklar ya, “Guggenheim’dan (dünyaca ünlü bir müze) esinlenmiş” yahut “kopya çekmiş” dediler. Oysa Denizli’nin çarşısı öyledir. Eğimli yoldadır dükkanlar ve düz ayak girersiniz her dükkana… Beni esinleyen o oldu. Tasarımımı Denizli’ye götürdüğümde, Allah rahmet eylesin Kazım bey, “Biz sizden bir Ali Cengizlik bekliyorduk ama bu denlisini düşünmüyorduk” dedi. Ve o yapı şimdi Denizli’nin simgesi.

‘SEN DENİZLİ’YE GİT DE MİMARLIK ÖĞREN’
Hisarönü’nde bir kadın biz alanda çay içerken geldi, “sen ne iş yapıyon?” dedi. Önce “mimarım” dedim, sonra utandım söylediğimden “yapıcıyım” dedim. “Sen Dengizli’de Babadağlılar Çarşısı’na git de mimarlık neymiş öğren” dedi. Ben bundan çok hoşlanıyorum. Kullanıcının yapıyı çok sevmesi, 7’den 70’e benim insanımın onu beğenmesi beni çok mutlu ediyor. Gelen mal sandıklarının sökülüp de nereye konacağına, kadınların çocukların altını değiştirme yerine varıncaya dek, gerçekten bizim insanımızın alışkanlıklarını düşünerek tasarladım.”

YIKILMASA OLMAZ MIYDI?
Bektaş’ın eleştirildiği en önemli konulardan biri de tarihi yapıların yerine onun projelerinin gelmesiydi. Denizli’nin tarihi Valilik Binası (Şu anki Cumhuriyet Parkı’nın olduğu yerde bulunuyordu) yıkılıp yerine Merkez Bankası yapıldı. Bankanın projesini Bektaş çizdi, o proje yıllar geçse de hala mimarlık öğrencilerine ders olarak gösteriliyor. Ancak o dönem, tarihi Valilik binasının yıkımından Bektaş sorumlu tutulmuştu.

İKTİSAT BANKASI BİNASI
Denizli’de kurulup tüm Türkiye’ye yayılan sonra da iflas eden İktisat Bankası da tarihi bir yapıya sahipti. Bayramyeri’ndeki hamamla bitişik olan yapı tarihi özellikler taşıyordu ancak burada da Bektaş’ın ismi geçti. Çünkü yapı, sahipleri tarafından yıkıldı ve yerine yine Bektaş’ın projesi olan İşhanı yapıldı. O dönemde de yıkım için Bektaş eleştirilmişti.

KIZ MESLEK LİSESİ YIKILABİLİR, DİYE RAPOR VERDİ
Yakın tarihte de Bektaş, şu anda Pamukkale Kaymakamlığı olarak kullanılan 1920 yapımı eski valilik binasının tescilli olmasına rağmen yıkılabileceği yönünde rapor vermişti. 2009’da yaşanan bu olayda Bektaş, Valilik Binası ve meydan düzenlemesi projesi kapsamında henüz tescillenmemiş Kız Meslek Lisesi’nin de yıkılabileceği yönünde rapor vermiş ve bina günler içinde yerle bir edilmişti.

İSMİ UNUTULMAYACAK…
Ağa Han ödüllü mimar Cengiz Bektaş, bunun yanında Hacı Halil Bektaş İlkokulu’nun ek binasını kardeşleriyle birlikte yine bağış olarak yapmış, bazı iş adamlarının evlerinin projesini de çizmişti. Ülke genelinde de önemli projeleri bulunan Bektaş, iyi ya da kötü anlamda yıllar geçse de Denizli’de anılacak isimlerden biri oldu.