GEKA NEREYE KOŞUYOR?

Bölgesel kalkınma, geçmişte olduğu gibi, merkezi yönetimle hükümetin müdahalesine dayanan tavandan-tabana bir yaklaşım yerine; yerel, bölgesel, ulusal ve hatta uluslararası aktörlerin katılımıyla gerçekleşebilecek bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda faaliyet göstermek amacıyla Güney Ege Kalkınma Ajansı kurulmuştur. Kısaca GEKA olarak bilinen kurum  Denizli, Aydın ve Muğla illerinde faaliyet  göstermektedir.

Kamu ve özel sektör projelerine yatırım desteği vermekle görevli GEKA 2011 yılı içinde bölgeden 720 proje başvurusu almıştır. Bunların içinde 285 başvuru ile Aydın ilk sırada yer alırken, Denizli’den 262 ve Muğla’dan 173 proje teslimi yapıldı.  Değerlendirme  sonucunda

• Kâr Amacı Güden Kuruluşlara Yönelik Projeler sayısı  : 51
• Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yönelik Projeler      : 24
• Küçük Ölçekli Altyapı Projeleri                                    : 33

olmak üzere toplamda 108 proje onaylanmıştır.

Bu desteklere Denizli açısından bakıldığında tam  bir  hayal kırıklığı yaşanmıştır.  GEKA onayladığı  projelerdeki katkı payını son derece düşük tutarak  yatırımcının iştahını kaçırmıştır.  Bundan dolayıdır ki Denizli’de birkaç işletme dışında GEKA destekli yatırım yapan bir şirket yoktur.  Ayrıca hangi kriterlere göre proje seçildiği ve neden oranların düşük seviyede tutulduğu konusu kamuoyuyla paylaşılmamıştır. Sonuçta GEKA kendi kasasından bu paraları dağıtmamaktadır. Dolaylı olarak vergi veren kurum ve kuruluşun desteğini proje bazında geri ödemekle yükümlüdür.

Denizli’de başvuru yapılan 262 projeden ne kadarı proje onaylanmış ve yatırıma dönmüştür? Bu oran Türkiye ortalamasının neresindedir?    Yatırımcının vazgeçme oranı nedir? Türkiye ortalamasına göre nerededir? Ortalama verilen proje destek tutarı Türkiye ortalamasının neresindedir?

Diğer yandan kar amacı gütmeyen kuruluşlara yönelik projeler  kapsamında Aydın, Denizli ve Muğla il, ilçe ve belde belediyelerine ciddi anlamda kaynak aktarılmıştır.. Bunların içinde son derece başarılı sayılabilecek projeler olmasına rağmen bazılarıyla da ilgili ciddi tereddütler oluşmuştur. Bunlardan bir tanesi konusu sebebiyle uzmanlık alanıma giren güneş enerjisi yatırımıdır. Projenin adı da “Muğla Belediyesi’ne ait Sonsuz Enerji Kaynağı Güneş Projesi”’dir.

Ağustos 2011’de GEKA tarafından imzalanan ve geçtiğimiz  ay ihalesi yapılan bu projede Belediye’ye ait mezbahane’nin elektriğinin güneşten üretilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda da 105 kw’lık şebekeye entegre bir güneş paneli tesisi kurulacak. Proje bedeli ise  777. 255 TL. GEKA’nın sağlayacağı bedel ise 575.000 TL.  GEKA yaklaşık olarak % 75’ini karşılamış oluyor.

Konu ticari olarak uzmanlık alanıma girdiği için fiyatın bu şekilde olması çok ilgimi çekti.  105 kw’ı döviz tutarı  olarak 340.000 Euro’ya denk geliyor. MW rakamı ise 3,4 milyon Euro. Bu rakamlar çok pahalı rakamlar. Panel ve kurulum maliyetleri artık bu rakamların çok çok altında. Şu anda Türkiye piyasasında MW başına en fazla olabilecek rakam 1,5 milyon Euro seviyelerinde.

Sonuçta yapılan iş hayırlı olmasına rağmen ne yazık ki inanılmaz bir fiyatla ihale edilmiş. Proje detayını bilmiyorum ama  eğer sadece elektrik üretim amacıyla kurulacaksa bu rakamlar fahiş rakamlar. Neredeyse Belediye’nin cebinden para çıkmayacak.

GEKA’ya önerim Denizli Valiliğine uğramaları. Valiliğin  yeni hizmet binasının çatısına 75 kw’lık bir sistem kuruldu, yakında elektrik üretmeye başlayacak. İhale rakamlarını incelesin. Her ne kadar o projede de  proje hatası olsa da ( Panellerin güneye meğilli olarak yerleştirilmesi gerekiyordu,  sundurma niyetini panel kurulduğu için % 15-20 performans kaybı olacaktır.) toplam projenin  120.000 – 130.000 Euro seviyelerinde olduğunu biliyorum.  105 kw kurulacak olsa 170.000 € bedeli olurdu. Yani aynı güç için Denizli ile Muğla arasındaki fark yarı yarıya.

Ayrıca diğer bir konu da böylesi bir yatırım fizibilitesinin nasıl onaylandığı. Yatırım bedeli 750.000 TL olan bir proje kaç senede geri döner ? İç verimlilik oranı nedir?  Devletimiz bu kadar zengin midir de şebekeden daha uygun şartlarda alınabilecek bir elektriği neden maliyetli bir şekilde üretilmesini onaylar?

Sonuç olarak vergisini aslanlar gibi veren biri olarak bu paraların nerelere nasıl harcandığını sormak, sorgulamak en doğal hakkım.  Kalkınma Ajansının mutlu etmediği bir şehirde kurumun varlığını ve faaliyetlerini sorgulamak da en doğal hakkımız.