FATİH I

Türk tarihinin en önemli liderlerinden birisi olan II. Mehmet, yetişmesinden davranışlarına, eğitiminden düşüncelerine, 32 yıllık saltanat dönemindeki yönetim tarzından aldığı kararlara kadar çok farklı özellikler taşımaktadır.

En önemli liderlik özelliği yenilikçi olmasıdır. Bu sayede çağına göre sıra dışı kararlar alabilmiştir. Rakiplerine karşı sürekli taarruz halinde olmuş, gerektiğinde manevra kabiliyeti ile esnek ve politik davranıp, dolaylı yollardan hedefine ulaşmayı başarmıştır.

Etrafında kendisini kandırmak isteyenleri not etmiş zamanı geldiğinde hiç affetmeden ölüm cezalarını vermiştir. Kafasındaki gerçek amacı en yakınlarından bile gizli tutmuş, doğuya sefere hazırlanın diyerek son anda hızla batıyı vurmuştur. Bu nitelikleri sayesinde Doğu Roma ve Roma Germen imparatorluklarını yıkmış, 17 ülke ve 200’den fazla şehir fethetmiş, Fatih Sultan adını almış, Avrupa’da tanınan adıyla Grand Turco (Büyük Türk) veya Türk İmparatoru olarak anılmıştır. Stratejik uygulamaları ile Kızılelma’yı sürekli ileri taşımış, doğru vizyon, misyon ve politikalarla orta çağın bitmesi ve yeniçağın başlamasına vesile olmuştur.

II. Mehmet 30 Mart 1432 tarihinde Edirne’de doğdu. Çok hareketli bir çocuk olduğu için eğitimi zor oldu. Molla Gürani’den Arapça ve Farsça, Annesi Destina’dan Sırpça öğrendi. Medrese eğitiminin yanında sarayda bulunan İtalyan Ciriaco ve diğer eğitimcilerden İtalyanca, Latince (Yunanca) öğrenerek Avrupa tarihi ve Antik Yunan filozoflarının hayatlarıyla ilgili kitapları, Aristo’yu, Platon’un Devlet’ini okudu. İlme önem verdi. Kritiğe açıktı. Zengin bir kütüphanesi vardı. Kütüphaneye Yunaca, Latince, İtalyanca kitaplar getirtti. Bu bir ilkti.

Çok aykırı bir insandı. İçinde bulunduğu çağın kurallarını yıkarak kendi kurallarını koymuştur. Gençliğinde İslam’ın en uç, en gizemli tarikatlarından biri olan Hurufiliğe merak sarmıştır. Hurufilere göre her harfin bir sayı değeri vardı ve buna göre Kur’an-ın kelimeleri yorumlanabilirdi. Hatta İstanbul’un fethedileceği tarihi hesaplamaya çalışıyorlardı. Sonradan bu tarikat İslam alimlerince kâfirlikle suçlanınca, Fatih’ten yardım istediler fakat Fatih onları terk etti. Binlerce Hurufi Edirne’de dev bir çukura atılarak yakıldı. Fatih’in geleneksel kuralları takmaması, sıra dışı düşünmesi, kendi menfaatine pragmatik düşünmesi, manevra ve esneklik yeteneği onu ve imparatorluğu başarıya ulaştırmıştır.

Fatih, Türk tarihinde ilklerin sultanıdır. İlkleri deneyenler geleneksel yapılardan, kalıplarından kurtulmuş cesur insanlardır. Sürekli yenilik için güçlü olmak ve gücü elinde tutmak zorundadır. Fatih küçüklüğünden beri İstanbul’u almayı kafasına koymuş ve dünyanın tek hükümdarı olmak istemiştir. İstanbul’u alarak Müslüman Doğu Roma İmparatorluğu’nun hükümdarı olacaktır. Hatta dünyanın hâkimi olacaktır. Bu nedenle tüm dinlere eşit mesafede bulunmuştur. Bu çok önemli bir ilktir. İstanbul’daki Rum Ortodoks patriğinin faaliyetlerine izin vermesi, Ermeni patriğini denge için İstanbul’a getirtmesi ve tüm Hristiyanları İstanbul’a bağlaması Yahudi Hahambaşılığını İstanbul’a yerleştirmesi ve onlara protokolde hürmet etmesi gibi ilkler onun Müslüman olmadığı yorumlarına bile neden olmuştur.

Bir başka kural yıkıcılık örneği ise imparatorluktaki kullar ve devşirme sistemi ile sarayı güçlendirmek istemesidir. Köksüz ve ailesiz devşirme çocukları saray için tehdit oluşturmayacaktır. Bu nedenle arkalarında boyları olan Türk Beylerinin nüfuzunu kırmak, mutlak güç olmak amacıyla Çandarlı’yı öldürtmüştür. Bunun ardından kullarım dediği yeniçerileri düzenlemiş, Yeniçeri ağalarını yakın çevresinden seçmiş, sadık askerlerinden özel bir ordu kurmuştur.

Kendisi entelektüel bir savaşçıydı. Kural tanımıyordu fakat anarşist değildi. Bir hedefi vardı. Mensubu olduğu milleti tanıyordu. İmam-ı Gazali’yi okumuştu. Sünni geleneğe uyuyordu. Ayasofya’yı cami yaptırdı. İçindeki putları ok meydanına diktirerek ok talimi yaptırdı. Toplumun dinamiklerini iyi biliyordu. Tüm bunları yaptığında henüz 22 yaşındaydı.

Devam edecek…