KÜRESEL KATILIMLARIM

Geçen ay; İngiltere’de yayınlanan prestijli bir edebiyat dergisi olan MPT’nin düzenlediği, “Güney Kore şiiri” uluslararası “online çeviri atölyesi”ne katıldım. Lütfen bu ifademden Korece bildiğim anlamını çıkarmayınız çünkü Korece bilmiyorum. Daha önce başka atölyelerine de katılmıştım. Bu atölye, anlaşılacağı üzere internet ortamında yürütüldü. Bu çeviriler; şiirin orijinal dilindeki sesler, şiirin somut görüntüsü, çevirmenler için şiir üzerine şairinin notları ve yine şairinin yapmış olduğu İngilizce “mot a mot” çevirisi kullanılarak yapılıyor. Bu düz çeviriyi, şair biz katılımcılara şiirin anlamlarını aktarabilmek amacıyla yapıyor. O dili yani Korece’yi bilmeniz gerekmiyor ama başarılı bir İngilizce’ye çeviri versiyonunu yazmanız gerekli. Yani, diğer verilerden de yararlanarak, İngilizce’den İngilizce’ye çevirmiş oluyorsunuz. Fakat alabildiğine özgün bir şiir diliyle yeni bir versiyonunu yaratmak gerekiyor.

Küresel edebiyat etkinliklerine katılmamı iki şey sağlamıştır: ilki, çok iyi İngilizce bilmemdir. Shakespear İngilizcesi olan Eski İngilizce’yi de bilirim biraz. İkincisi de, elbette internettir. Bunlara bir de, girişimci katılım cüretkarlığım eklenebilir.

Orada yapmış olduğum çalışmam olan şiir çevirim, Oxford merkezli MPT’nin aylık bülteninde yayınlandı. Bu dergi; İngiltere’nin Şair’i Azam’ı seçilmiş olan ünlü şairi Ted Hughes ve şiir çevirisi dehası kabul edilen Daniel Weissbort tarafından, 1965 yılında kurulmuştur. Kapandıktan sonra; 1992 yılında, Londra’daki “King’s College” tarafından yeniden yayınlanmaya başlandı. King’s College, dergiyi yayınlamayı 2003 yılına dek sürdürdü. Dergi o tarihten beri, Oxford merkezlidir.

Bir İngilizce çeviri versiyonunu yazdığım şiir, ünlü Güney Kore’li genç bayan şair Lee Jenny’ye ait “Etek giymiş uzay oğlanı” şiiridir. Korece: “Şimeri iyu coysono”. Yaklaşık 2 saatlik bir çalışmayla, şiirin Korece seslendirmesini tekrar tekrar, geriye döne döne dinleyip kağıda dökmüştüm. Şiirin band kaydında, iki dize arası verilen sessizlik yani S, gayet belirgindi. Bu çalışmayı, çevirimde Korece seslere olabildiğince yakın sesler kullanabilmek amacıyla yaptım. İki günlük çalışma sonunda; şiirin özgün görünüşü olan “etek giymiş uzay oğlanı” biçiminde yapmış olduğum özgün İngilizce versiyonum tamamlanmıştı.

Atölye’ye sunmuş olduğum İngilizce çevirim, yayınlanmaya değer bulunarak derginin aylık bülteninde yayınlandı. İki gün sonra mutlulukla öğrendim ki, şiir çevirim “honorable mention” yani bir çeşit mansiyon almış. Uluslararası edebiyat çevrelerinde anlamı şu: Seçici şair tarafından, bahsedilmeye değer özellikleri olduğu belirlenmiş.

Seçici şair olan So J. Lee; ilgili belgede, yayınlanmış bu şiir çevirilerine ilişkin, “takdirle karşıladığım şeyler=” diye yazıyor ve aşağıdaki satırların birinde, çevirime ilişkin takdirle karşıladığı şeyleri sıralıyor: “Yaşar Oğuz Ergun’un, şair Dyza Vanska benzeri şiir-içi boşluk kullanımı ve ‘hey, Word is hurtling down to circle the sun’ dizesi.”

Değerli okurlarım, bazı hususları vurgulamak ve bu yolla önemini aktarabilmek kanımca gereklidir. Bakınız; uluslararası bir atölye çalışmasına katılmış olmak, başlı başına çok önemli ve değerlidir. O çalışma kapsamında sunduğunuz bir ürünün, yayınlanmaya değer bulunması daha da önemlidir. Bir de, ürününüzün bahse ve övgüye değer bulunarak dereceye girmesini düşününüz.

Dünyada anlayışlar çok değişik ve bazı şeyleri kendi anlayışımızla kavrayamıyor olabiliriz. “Şiirin orijinal dilini bilmeden nasıl çeviri yapılabilir” derseniz, çevirinin düz İngilizce’den edebi İngilizce’ye ve şair birikimiyle yapıldığı ama yukarıda söz ettiğim bir takım verilerden yararlanıldığını söylerim. Atölyeyle amaçlanan; özgün şiirin çok değişik, yaratıcı ve şairce İngilizce versiyonlarına ulaşmaktır.

Bu yazım sizlere; yakın zamandaki uluslararası etkinliklerimi, uluslararası ortamda başarı kazanma çabalarımı ve somut bir başarımı duyurmuş oldu. Yazımın sonundaki “meraklısı için belgeler” bölümüyle de, Bir “edebi çalışma” belgeseli oldu sanırım. Edebiyat demişken; ülkemizdeki kısır şair-yazar çekişmelerini, irili ufaklı edebi iktidar çevrelerinin dışlayıcılığını, ahbap çavuş-kafa kol ilişkilerini, merkez-periferi ayrımını, merkezin kalıp yani “kanon” dayatmacı kast sistemini ve her türlü ön-kesiciliği atlayarak uluslararası arenada boy göstermeyi seçmekle sanırım en doğrusunu yaptım. Şiir’e; bu konudaki akademik çalışmalarım dahil neredeyse bir ömür vermiş olmam, birkaç dil hele de çok iyi İngilizce bilmem; bu konudaki “olmazsa olmaz” avantajlarımdı.

MERAKLISI İÇİN BELGELER
Şiirin Korece ve Kore alfabesinde yazılmış orijinali ve şairinden İngilizce mot a mot yani düz çevirisi:

Şiiri Korece ama Latin harfleriyle de düzenledim:

Atölyeye sunmuş olduğum edebi çevirim:

Değerlendirilme ve mansiyon belgesi:

Siz değerli okurlarım için bir emek daha harcadım, ondan söz edeyim. Ne mi? Söz konusu Korece şiiri, görüntüsündeki “antenli, eteklikli oğlan çocuğu” biçimini korumaya çalışarak, Türkçe’ye de çevirdim: