SOKAK SANATÇISI J.R
3 Mart 2022 Perşembe
Epey aradan sonra bir sanat yazısı yazayım dedim, değerli okurlarım. İlhamı da geçenlerde izlediğim bir filmden aldım. O filmde bir Fransız erkek sokak sanatçısı var. Anonim adı JR. Dallas dizisinin Ceyar’ı aklınıza geldi, öyle değil mi? Bu JR bambaşka biri. İçine otomatik fotoğraf çeken bir kabini yerleştirdiği kapalı minibüsüyle değişik yerlere gidiyor. İkna ettiği insanlar o kabine girip bir düğmeye basıyorlar ve fotoğrafları büyük boy basılıp minibüsün yan tarafından boy gösteriyor. İşte o aracı:
Buraya kadarı sanat değil elbette. Sanat bundan sonra başlıyor: JR o fotoğrafları salt insan figürü kalana dek etrafından kesiyor ve çok çeşitli cephelere yapıştırıp monte ediyor. İşte sanatı da burada başlıyor. O bir “enstalasyon” sanatçısı. Yani sanatı bir kurgu ya da kuruluma dayanıyor.
Sonra bu eseri fotoğraf ve film çekme yoluyla yeniden üretiyor ki, buna da “sanatın sanatı” diyebiliriz. Nitekim 2017’de sanatçı JR, Fransız film yapımcısı Agnes Varda ile işbirliği yaptı. Bu işbirliğinin meyvesi, seyretmiş olduğum “Faces Places” yani “Yüzler İnsanlar” adlı belgesel film idi. Bu film, 2017 Cannes Film Festivali’nde en iyi belgesel film seçildi ve “Altın Göz” ödülünü kazandı. 2017 Oscar Ödüllerine de aday gösterildi. Aşağıda bu filmin afişini görmektesiniz:
Sanatçının en yaygın projesi “Kentin Kırışıklıkları” idi. Bu projenin başlangıcı, İspanyol kenti Cartagena’nın yaşlılarıyla karşılaşmasına dayanıyor. Onları bu kentin yaşayan anıları olarak değerlendiren sanatçı, yüzlerdeki kırışıklıklarda tarihi süreçlerin yaralarını görmektedir:
JR için; bu yaşlı kişiler, onlardan daha hızlı değişen bir kentin canlı anılarıdır. 2015 yılına gelindiğinde, “Kentin Kırışıklıkları” projesi şu kentlere kadar ulaşmıştı: Shanghai, Los Angeles, Havana, Berlin ve İstanbul. İşte İstanbul’daki enstalasyonlarına bir örnek:
Değerli okurlarım; bir yandan bir sanat yazısı yazmış oldum, bir yandan da söz konusu filmi tanıttım. Bu filmi internetten ya da kablolu TV yayınlarının film seçkilerinden izleyebilirsiniz. Bir sonraki yazımda buluşma umuduyla, esen kalınız.